Promowanie sprawiedliwości społecznej poprzez współpracę między organizacjami pozarządowymi a poradniami prawnymi na Białorusi, w Polsce i Szwecji - sprawozdanie z projektu.
- Szczegóły
- wtorek, 15 listopada 2022
W ramach projektu „Promowanie sprawiedliwości społecznej poprzez współpracę między organizacjami pozarządowymi a poradniami prawnymi na Białorusi, w Polsce i Szwecji”, który był realizowany przez Instytut Raoula Wallenberga, Fundację Uniwersyteckich Poradni Prawnych oraz niezależnych ekspertów z Białorusi i finansowany przez Nordycką Radę Ministrów, prowadzono analizę, w jaki sposób uniwersytety i społeczeństwo obywatelskie mogą współpracować w celu promowania praw człowieka i sprawiedliwości społecznej?
The meeting was dedicated to the update on the project development followed by lively discussion on the current status of the university legal clinic.
Jednym z ważnych sposobów, w jaki uczelnie wyższe mogą przyczynić się do lepszej ochrony praw człowieka w społeczeństwie, jest rozwój poradni prawnych i klinicznej edukacji prawniczej (clinical legal education - CLE). Kliniki prawa mają na celu zwiększenie dostępu do wymiaru sprawiedliwości dla grup znajdujących się w trudnej sytuacji poprzez umożliwienie jednostkom i grupom znajdującym się w trudnej sytuacji dochodzenia swoich praw. Aby osiągnąć wskazane założenia, poradnie prawne mogą nawiązywać i rozwijać strategiczną współpracę z ważnymi interesariuszami społecznymi, takimi jak organizacje pozarządowe.
Projekt „Promowanie sprawiedliwości społecznej poprzez współpracę między organizacjami pozarządowymi a poradniami prawnymi na Białorusi, w Polsce i Szwecji”, mający na celu wzmocnienie strategicznej współpracy między organizacjami pozarządowymi a poradniami prawnymi, ma służyć promowaniu szerszego dostępu do korzystania z praw przez osoby znajdujące się w trudnej sytuacji.
W ramach w/w inicjatywy dokonano analizy różnych modeli współpracy klinik prawa z organizacjami NGO w Polsce i Szwecji oraz możliwości rozwoju w zakresie metodologii edukacji klinicznej i tego, w jaki sposób można zastosować w klinikach prawa podejście oparte na prawach człowieka. Założeniami projektu były również: wzajemna edukacja oraz wymiana wiedzy i dobrych praktyk między poradniami prawnymi, czy organizacjami pozarządowymi w uczestniczących krajach.
Pierwszym etapem projektu było przeprowadzenie warsztatów, które obyły się on-line w dniach: 7 grudnia 2021 r. 22 lutego 2022 r. oraz 29 września 2022 r. Osobami, które w nich uczestniczyły byli: David Eile (Senior Programme Officer, The Raoul Wallenberg Institute of Human Rights), Felisy Tibbitts, (Chair in Human Rights Education in the Department of Law, Economics and Governance at Utrecht), Anna Bruce (Director of the Disability and Human Rights Clinic at RWI and Lund University), dr Tomasz Tomczak (Klinika Prawa, Uniwersytet w Opolu), dr Katarzyna Julia Kowalska (prawnik z doświadczeniem nauczyciela klinicznego w klinice prawa Uniwersytetu Warszawskiego) oraz Ruslan Masharau i Siarhei Salei (niezależni eksperci reprezentacji Białorusi). Podczas pierwszego warsztatu poradnie prawne z krajów partnerskich zaprezentowały swoje doświadczenia ze współpracy, w celu omówienia najlepszych praktyk, wyzwań i możliwości. Natomiast kolejne warsztaty dotyczyły analizy podejścia opartego na prawach człowieka (Human Rights Based-Approach – HRBA) i jego zastosowania w edukacji klinicznej.
Następny etap, polegał na zebraniu bezpośrednich doświadczeń w zakresie klinicznego nauczania prawa, podczas wizyty studyjnej. Została ona zorganizowana przez Fundację Uniwersyteckich Poradni Prawnych i zrealizowana w Polsce, w okresie: 11-15 października 2022 r. Wśród uczestników wizyty znaleźli się: przedstawiciele Kliniki Niepełnosprawności i Praw Człowieka Uniwersytetu RWI/Lund, studenci, reprezentanci organizacji pozarządowych oraz eksperci edukacji klinicznej z Białorusi i Szwecji.
Podczas wydarzenia jego uczestnicy spotkali się z przedstawicielami wybranych poradni prawnych z uniwersytetów w Warszawie i Krakowie, w celu omówienia i wymiany najlepszych praktyk. Odwiedzonymi uczelniami były: Uniwersytet Warszawski, Uniwersytet SWPS, Uczelnia Łazarskiego oraz Uniwersytet Jagielloński. Grupa miała również możliwość wymiany doświadczeń z reprezentantami Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka i dyskusji na temat promowania sprawiedliwości naprawczej oraz sposobów włączania sporów strategicznych do CLE. Ponadto w siedzibie FUPP zorganizowano warsztaty z metod klinicznego nauczania prawa i umiejętności miękkich, które zostały przeprowadzone przez dr Magdalenę Ustaborowicz z Uniwersytetu Łódzkiego i dr Martę Janinę Kuklo z Uniwersytetu w Białymstoku. Spotkanie zakończyło się dyskusja na temat perspektyw rozwoju współpracy pomiędzy klinikami, którą prowadzili: dr Filip Czernicki i Siarhei Salei.
W dniach 27-28 października 2022 r. obyła się natomiast wizyta studyjna w Lund połączona z warsztatami, w ramach których poradnie prawne i organizacje pozarządowe z krajów partnerskich, miały okazję do dalszej pracy nad zagadnieniami związanymi z partycypacją i pedagogiką w ramach CLE. Przedstawicielami z Polski byli dr Katarzyna Antolak-Szymanski (kierownik Centrum Dydaktycznego Studencka Poradnia Prawna), Maria Podniesińska (studentka V roku prawa, Studencka Poradnia Prawna Uniwersytetu SWPS), Zuzanna Zuzanna Duraj (koordynatorka Studenckiej Poradni Prawnej i studentka na Uniwersytecie Gdańskim) oraz Tomasz Sadowski, działający na rzecz Fundacji TENEO w Gdańsku. W skład delegacji z Białorusi weszli zaś nauczyciele akademiccy w osobach: Yulii Khvatsik, która jest ekspertką Clinical Legal Education, a także specjalizuje się w prawie handlowym i jest adiunktem na Uniwersytecie Jönköping w Szwecji; Maryii Zharylouskaya, która jest kierowniczką poradni prawnej na Europejskim Uniwersytecie Humanistycznym w Wilnie; Siarhei Salei, który jest niezależnym pracownikiem naukowym, ekspertem Clinical Legal Education, a także byłym prezesem Victorian Institute of Teaching, Ruslan Masharau, który również jest niezależnym ekspertem CLE, a także był kierownikiem poradni prawnej działającej na Akademii Administracji Publicznej przy Prezydencie Białorusi.
Podczas warsztatów analizowano, w jaki sposób poradnie prawne i organizacje pozarządowe mogą odnosić się do ram, teorii i podejść opartych na prawach człowieka, zasadach i pojęciach uczestnictwa oraz pedagogice krytycznej i transformacyjnej, aby wzbogacić istniejące praktyki CLE. Warsztaty zapewniły również przestrzeń do interaktywnej pracy w grupach oraz dzielenia się wiedzą, dotychczasowymi praktykami i doświadczeniami między uczestnikami.
Wśród osób współprowadzących warsztaty w Lund znalazła się Dr Teresa Cappiali (badaczka w The Raoul Wallenberg Institute of Human Rights, która prowadzi projekt dotyczący alternatywnych metod pedagogicznych i praw człowieka w celu rozwiązywania konfliktów związanych z różnorodnością i promowania integracji grup marginalizowanych w społeczeństwie), która przedstawiła potencjał pedagogiki transformacyjnej dla dalszego rozwoju CLE. Drugim ekspertem była profesor Felisa Tibbitts (kierownik Katedry Edukacji o Prawach Człowieka na Wydziale Prawa, Ekonomii i Zarządzania Uniwersytetu w Utrechcie oraz adiunkt w Instytucie Studiów nad Prawami Człowieka na Uniwersytecie Columbia, UNESCO Chair in Human Rights and Higher Education ekspert w zagadnieniach związanych z prawami człowieka i edukacją globalnego demokratycznego obywatelstwa, pedagogiką krytyczną, edukacją i ruchami społecznymi oraz prawami człowieka i transformacją szkolnictwa wyższego), która zapoznała uczestników warsztatów z problematyką dotyczącą pedagogiki transformacyjnej i krytycznej w kontekście jej powiązania z CLE.
W ramach projektu dokonano zmapowania modeli współpracy poradni prawnych z organizacjami pozarządowymi. Zgodnie z ogólnym celem projektu, jakim było wzmocnienie współpracy strategicznej między poradniami prawnymi a organizacjami pozarządowymi, a tym samym promowanie większego korzystania z praw w grupach społecznie wrażliwych, sporządzono dwa raporty mapujące. Dzięki temu udokumentowano mechanizmy współpracy między podmiotami, przy uwzględnieniu takich elementów jak: podniesienie świadomości, równy podział i formułowanie celów bezpośrednio wynikających z potrzeb grup społecznych, znajdujących się w trudnej sytuacji. W rezultacie w raportach oceniono w jaki sposób współpraca przyczynia się do zdolności prawnej i zasięgu klinik.