Relacja z Konferencji: "Dostęp do informacji, poradnictwa obywatelskiego i prawnego oraz pomocy prawnej"

W odpowiedzi na inicjatywę Fundacji Uniwersyteckich Poradni Prawnych (FUPP), Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka (HFPC), Polskiego Stowarzyszenia Edukacji Prawnej (PSEP) oraz Związku Biur Porad Obywatelskich (ZBPO) Rzecznik Praw Obywatelskich zorganizował 6 października w Warszawie konferencje na temat: Dostępu do informacji, poradnictwa obywatelskiego i prawnego oraz pomocy prawnej. Podczas seminarium przedstawiciele Ministerstwa Sprawiedliwości poinformowali zebranych, że pracują nad projektem ustawy o prawie ubogich, która w swoich założeniach ma za zadanie rozwiązać problem dostępu osób nie zamożnych do pomocy prawnej i do sądu.

Wymienione powyżej organizacje przygotowały propozycje systemowych rozwiązań, które usprawniłyby dostęp obywateli do informacji prawnej, poradnictwa obywatelskiego i prawnego, i przedstawiły je zebranym, w tym przedstawicielom Ministerstwa Sprawiedliwości: Ministrowi Andrzejowi Kalwasowi, Podsekretarzowi Stanu Tadeuszowi Wołkowi i Dyrektor Departamentu Legislacyjno-Prawnego Beacie Mik. Przedstawiciele Ministerstwa Sprawiedliwości poinformowali zebranych, że pracują nad projektem ustawy o prawie ubogich, która w swoich założeniach ma za zadanie rozwiązać problem dostępu osób nie zamożnych do pomocy prawnej i do sądu.

Minister Kalwas zadeklarował, że jednym z najważniejszych zadań w czasie jego urzędowania będzie stworzenie takich warunków instytucjonalnych, w których najuboższa część społeczeństwa będzie miała dostęp do bezpłatnej pomocy prawnej. Kwestia ta była również postulatem organizatorów konferencji. Nie mniej istotna jest jednak sprawa obowiązku informowania obywateli o możliwości dostępu do informacji prawnej, poradnictwa prawnego i pomocy prawnej, a te kwestie zostały z projektu ustawy wyłączone. Ministerstwo uważa bowiem, że te zadania są świetnie realizowane przez organizacje pozarządowe i nie ma powodu, żeby w te działania ingerować. Tymczasem uczestnicy konferencji byli zgodni, że brak informacji o możliwości dostępu do poradnictwa i pomocy prawnej jest bardzo poważnym problemem i że włączenie się instytucji państwowych do jego rozwiązania byłoby wskazane. Bez tego teoretyczna możliwość dostępu potrzebujących do poradnictwa i pomocy prawnej nie przyniesie faktycznej poprawy w tym zakresie. Ministerstwo uczyniło krok na drodze do zacieśniania współpracy z organizacjami pozarządowymi obiecując zaproszenie ich przedstawicieli do prac przy projekcie ustawy o prawie ubogich.

Rzecznik Praw Obywatelskich Profesor Andrzej Zoll popiera dążenia do uregulowań ustawowych dostępu do pomocy prawnej, jak i do poradnictwa obywatelskiego i prawnego.


Organizacje pozarządowe (FUPP, HFPC, PSEP, ZBPO) proponują przede wszystkim podjęcie wspólnych prac przez przedstawicieli centralnej i lokalnej władzy państwowej, Rzecznika Praw Obywatelskich, korporacji prawniczych i organizacji pozarządowych oraz utworzenie grupy roboczej do opracowania założeń reformy systemu dostępu do informacji prawnej, poradnictwa obywatelskiego i prawnego oraz pomocy prawnej a także utworzenie zasad współpracy rożnych podmiotów, tak by ich działania uzupełniały się.

Konferencja spotkała się z dużym zainteresowaniem. Przedstawiciele środowisk prawniczych (Krajowa Rada Sądownictwa, Stowarzyszenie Notariuszy RP, Naczelna Rada Adwokacka, Krajowa Rada Radców Prawnych) podkreślali rolę efektywnego systemu informacji prawnej, poradnictwa i pomocy prawnej między innymi dla usprawnienia funkcjonowania systemu sądownictwa (dzięki ograniczeniu ilości spraw rozpatrywanych przez sądy) i deklarowali chęć merytorycznego włączenia się w działania organizacji pozarządowych.

Opracowanie: Agnieszka Paczyńska

Zobacz pełnen tekst proponowanych rozwiązań

Proponowane rozwiązania w zakresie dostępu do informacji, poradnictwa obywatelskiego i prawnego oraz pomocy prawnej.

W rozumieniu niniejszego stanowiska poradnictwo obywatelskie oznacza pomoc obywatelom poprzez poszerzanie ich wiedzy o przysługujących im prawach, procedurach ich dochodzenia i konsekwencjach podejmowanych działań. Poradnictwo prawne oznacza udzielanie "pomocy pozasądowej". Pomoc prawna oznacza udzielanie pomocy w sprawach przed sądem.

Zważywszy na

wziąwszy pod uwagę:

Fundacja Uniwersyteckich Poradni Prawnych,
Helsińska Fundacja Praw Człowieka,
Polskie Stowarzyszenie Edukacji Prawnej oraz
Związek Biur Porad Obywatelskich

proponują:

I. Postulaty co do systemu informacji prawnej:

a) Organy państwa

b) Korporacje prawnicze

c) Organizacje pozarządowe

II. Postulaty co do systemu poradnictwa prawnego i obywatelskiego:

a) Organy państwa

Podjęcie prac nad stworzeniem systemu dostępu do informacji prawnej, poradnictwa prawnego i obywatelskiego.Umożliwienie dostępu do poradnictwa obywatelskiego i prawnego osobom ubogim docelowo w każdym powiecie (na przykład powołanie "centrów poradnictwa prawnego" dla ubogich na bazie istniejących obecnie Powiatowych Centrów Pomocy Rodzinie i Powiatowych Rzeczników Konsumentów bądź zlecanie tych zadań wyspecjalizowanym organizacjom).

b) Korporacje prawnicze

Wkomponowanie elementu kształcenia postaw prawników pro publico bono w system szkolenia aplikacyjnego, np. poprzez odbywanie części szkolenia przez aplikantów w "centrach poradnictwa prawnego", w Biurach Porad Obywatelskich, Uniwersyteckich Poradniach Prawnych i innych organizacjach pozarządowych udzielających porad obywatelskich i prawnych.

c) Wydziały prawa

Zaliczanie studentom wydziałów prawa jako praktyk pracy wolontariackiej w organizacjach zajmujących się poradnictwem prawnym i obywatelskim.

d) Organizacje pozarządowe

e) Standardy minimum i materiały szkoleniowe

III. Postulaty co do systemu pomocy prawnej

a) Organy państwa

b) Korporacje prawnicze

c) Organizacje pozarządowe

Ściągnij wersję pdf postulatów (72 kb plik pdf) >>>

Zobacz program konferencji

Program konferencji "Dostęp do informacji, poradnictwa obywatelskiego i prawnego oraz pomocy prawnej".

6 października 2004, Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich.

Sesja I 10.30 - 12.00
Dostęp do informacji, poradnictwa i pomocy prawnej - dotychczasowe doświadczenia

  1. Prof. Andrzej Zoll, Rzecznik Praw Obywatelskich - otwarcie konferencji. Przedstawienie doświadczeń Biura Rzecznika w zakresie dostępu do informacji prawnej, poradnictwa obywatelskiego i prawnego oraz pomocy prawnej.
  2. Łukasz Bojarski, Helsińska Fundacja Praw Człowieka - przedstawienie "mapy" pozasądowej pomocy prawnej świadczonej w Polsce. Rola organizacji pozarządowych.
  3. Filip Czernicki (Fundacja Uniwersyteckich Poradni Prawnych), Hanna Gorska (Związek Biur Porad Obywatelskich), Witold Klaus (Polskie Stowarzyszenie Edukacji Prawnej) - prezentacja działań organizacji pozarządowych w ramach prowadzonego poradnictwa obywatelskiego i prawnego oraz zapewniania obywatelom rzetelnej informacji prawnej.
  4. Grzegorz Wiaderek, Program Edukacji Prawnej, Fundacja im. Stefana Batorego - działalność polskich organizacji poradniczych - doświadczenia grantodawcy.


Przerwa 12.00 - 12.30

Sesja II 12.30 - 14.00
Dostęp do informacji, poradnictwa i pomocy prawnej - proponowane rozwiązania

  1. Łukasz Bojarski - prezentacja rozwiązań proponowanych przez Fundację Uniwersyteckich Poradni Prawnych, Helsińską Fundację Praw Człowieka, Polskie Stowarzyszenie Edukacji Prawnej oraz Związek Biur Porad Obywatelskich.
  2. Andrzej Kalwas - Minister Sprawiedliwości - przedstawienie stanowiska Ministra Sprawiedliwości oraz prezentacja stanu prac nad projektem ustawy o pomocy prawnej prowadzonych w Ministerstwie Sprawiedliwości.
  3. Dyskusja.


Komentarz do programu konferencji:
Konferencja ma służyć omówieniu "mapy" pozasądowej pomocy prawnej w Polsce oraz doświadczeń organizacji pozarządowych w zakresie świadczonej pomocy i informacji prawnej.

Organizacje pozarządowe zaprezentują własną propozycję rozwiązań, mających na celu poprawę dostępu do informacji, poradnictwa obywatelskiego i prawnego oraz pomocy prawnej.

Celem organizatorów jest doprowadzenie do przyspieszenia prac Ministerstwa Sprawiedliwości nad projektem ustawy o dostępie do pomocy prawnej. Mamy nadzieję, że konferencja przyczyni się także do powołania w Ministerstwie zespołu roboczego, w skład którego wejdą przedstawiciele organizacji pozarządowych i samorządów prawniczych. Zespół byłby platformą wymiany informacji i doświadczeń różnych podmiotów. Jego dorobek mógłby zostać wykorzystany w pracach legislacyjnych nad rozwiązaniami systemowymi.