Page 15 - Klinika nr 27-28(32-33) 2019-2020

DEBATA ŚRODOWISKOWA

27
także do błędu medycznego i rozciągnąć na działanie przedstawi- odrębnianie błędy o charakterze pozytywnym i negatywnym.
cieli innych zawodów medycznych. Powszechnie przyjmuje się także występowanie błędów wykonaw-
Orzecznictwo sądów powszechnych oraz SN jest bogatym źródłem czych (technicznych), profilaktycznych, rokowania (prognozy) oraz
wiedzy o tym, jakie konkretne działania i zaniechania są kwalifiko- opiniodawczych . Odmienny charakter mają błędy organizacyjne
28
wane jako błędy medyczne. Ich prezentowanie i analizowanie prze- i informacyjne, które także umownie zaliczane są do błędów me-
kracza jednak ramy niniejszego opracowania. dycznych . Prezentowane klasyfikacje błędów medycznych mają
29
charakter umowny i nie tworzą zamkniętego katalogu.
Zdarzenie medyczne Błąd diagnostyczny jest tym, który wywiera zwykle najdonioślej-
Innym pojęciem, które bywa błędnie utożsamiane z błędem me- sze konsekwencje, wpływa bowiem ujemnie na cały dalszy proces
dycznym, a w konsekwencji wymaga omówienia, jest pojęcie leczenia chorego, a jego skutki nierzadko są nieodwracalne. Polega
zdarzenia medycznego. Termin ten ma szersze znaczenie niż bądź na mylnym stwierdzeniu nieistniejącej choroby, bądź częściej
21
błąd medyczny czy błąd lekarski . W przeciwieństwie do nich na nierozpoznaniu rzeczywistej choroby pacjenta, co prowadzi
ma charakter normatywny i zostało wprowadzone do ustawy następnie do pogorszenia stanu jego zdrowia . Stąd wyodrębnie-
30
z 6.11.2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta no- nie w ramach błędu diagnostycznego błędu pozytywnego i nega-
22
23
welizacją z 2011 r. Zgodnie z art. 67a PrPacjRPPU termin zda- tywnego. Najczęściej za błędnym rozpoznaniem postępuje w ślad
rzenie medyczne odnosi się do zakażenia pacjenta biologicznym błędna terapia. Pod pojęciem błędu terapeutycznego rozumie się
czynnikiem chorobotwórczym, uszkodzenia ciała lub rozstroju wszelkie czynności związane z postawioną diagnozą, m.in. poda-
zdrowia pacjenta albo śmierci pacjenta będącego następstwem wanie leków, przeprowadzanie operacji. W przypadku błędu tera-
niezgodnych z aktualną wiedzą medyczną: diagnozy, jeżeli spowo- peutycznego można wyróżnić dwie grupy sytuacji, w których błąd
dowała ona niewłaściwe leczenie albo opóźniła właściwe leczenie, ten wystąpił. Pierwsza, w której błąd terapeutyczny jest efektem
przyczyniając się do rozwoju choroby, leczenia, w tym wykonania wcześniejszego błędnego postawienia diagnozy, druga, w której
zabiegu operacyjnego, zastosowania produktu leczniczego lub wy- stosowano nietrafne leczenie w momencie, gdy właściwie rozpo-
robu medycznego. Fundamentalnym celem ustanowienia art. 67a znano chorobę .
31
PrPacjRPPU jest stworzenie podstawy do obciążenia szpitali od- Inną kategorią błędu medycznego jest błąd wykonawczy, nazywany
powiedzialnością za szkody wynikłe z następstw niestosowania także technicznym, sprowadzający się do niewłaściwego wykona-
wskazań aktualnej wiedzy medycznej wyrządzone przez personel 32
zatrudniony w tym szpitalu. Zdarzeniem medycznym jest narusze- nia prawidłowej decyzji w zakresie diagnozy czy podjętej terapii .
nie przez osoby wykonujące zawód medyczny obowiązujących przy Najczęściej błąd ten popełniany jest w trakcie skomplikowanych
wykonywaniu czynności medycznych, wypracowanych na gruncie zabiegów (zabiegi operacyjne) albo w trakcie zabiegów wymaga-
nauki i praktyki reguł postępowania zawodowego zgodnych z ak- jących zastosowania określonych urządzeń technicznych (aparat
24
tualną wiedzą medyczną . Pojęcia błędu i zdarzenia medycznego RTG). Błąd techniczny nie zawsze jest kwalifikowany jako błąd me-
33
różnicuje m.in. kwestia konieczności wykazania, kto doprowadził dyczny, często uznany jest za zaniedbanie czy zwykłą pomyłkę .
do powstania szkody. Warto zwrócić uwagę, że przepisy powyższej Nie mniej istotny z perspektywy pacjenta jest popełniony przez
ustawy stosuje się do zdarzeń medycznych będących następstwem lekarza błąd rokowania, który występuje w razie wyrażenia nie-
udzielania świadczeń zdrowotnych wyłącznie w szpitalu w rozu- właściwej prognozy, co do stanu zdrowiu chorego (np. stwierdze-
mieniu przepisów o działalności leczniczej. O zdarzeniach medycz- nie czasowej niezdolności do pracy w sytuacji, gdy istnieją prze-
34
nych orzekają powołane na mocy art. 67e ww. ustawy wojewódzkie słanki do stwierdzenia trwałej niezdolności) . Błąd ten nie zawsze
komisje do spraw orzekania o zdarzeniach medycznych . wpływa ujemnie na proces leczenia, jeżeli jednak łączy się z błędem
25
diagnostycznym może wywołać poważne i nieodwracalne skutki
35
Klasyfikacja błędów medycznych w postaci pogorszenia stanu zdrowia pacjenta .
Błąd medyczny jest zjawiskiem wielopłaszczyznowym, ponieważ Bezpośrednio z procesem diagnozy i leczenia nie wiążą się nato-
jego występowanie nie ogranicza się jedynie do procesu leczenia, miast błędy opiniodawcze oraz profilaktyczne. Pierwszy z nich od-
lecz rozciąga się na wszystkie świadczenia medyczne również takie, nosi się do błędnych opinii, zaświadczeń, orzeczeń wydawanych
których celem jest profilaktyka, opiniowanie o stanie zdrowia, ro- wbrew zasadom wiedzy, drugi zaś jest popełniany, gdy narusze-
kowania itp. Podobnie jak nie ma jednej ogólnie przyjętej definicji nie reguł wiedzy i dobrej praktyki lekarskiej zostanie popełnione
36
błędu medycznego, tak brak w literaturze zgodności co do klasy- w związku z działalnością profilaktyczną .
fikacji błędów medycznych. Niewątpliwe błąd taki może wystąpić
na każdym etapie procesu diagnostycznego czy terapeutycznego, 27 Z. Marek, Błąd…, s. 84; M. Nesterowicz, Prawo…s. 239.
28 M. Kościelniak, Odpowiedzialność za … https://mu.rf.gov.pl/56/art-8.html (dostęp.
stąd podstawowa typologia obejmuje błąd diagnostyczny oraz 15.10.2019 r.), L. Podciechowski, A. Królikowska, P. Hincz i J. Wilczyński, Perinatolo-
terapeutyczny, które określane są również mianem błędów decy- gia, Neonatologia …,s.288–292.
26
zyjnych . W ramach błędów diagnostycznych dodatkowo są wy- 29 L. Podciechowski, A. Królikowska, P. Hincz i J. Wilczyński, Perinatologia, Neonatologia
i Ginekologia, tom 2, Nr 4, 2009, s.288–292.
30 M. Nesterowicz, Prawo…s. 239.
K. Lenczowska-Soboń, Ustalenie zdarzenia medycznego, Publikacje Elektroniczne A. Fiutak, Klasyfikacja błędów medycznych, Medycyna Rodzinna 2010, Nr. 2,
21 31
ABC, https://sip.lex.pl/#/publication/469909095 (dostęp 10.10.2019 r.). s. 50–55.
Ustawa z 6.11.2008 r. o prawach pacjentach i Rzeczniku Praw Pacjenta (Dz.U. A. Wójcik, Problematyka odpowiedzialności karnej lekarza za błędy w sztuce lekar-
22 32
z 2019 r. poz. 1127 ze zm.), dalej jako: PrPacjRPPU. skiej [w:] Prawo i Medycyna, Tom I, Między standardem a odpowiedzialnością,
Ustawa z 28.4.2011 r. o zmianie ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pa- Warszawa 2019, s. 248.
23
cjenta oraz ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Fun- 33 A. Fiutak, Klasyfikacja błędów…, s. 50–55.
duszu Gwarancyjnymi Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz.U. 34 M. Kościelniak, Odpowiedzialność…, https://mu.rf.gov.pl/56/art-8.html (dostęp:
Nr 113 poz. 660) 15.10.2019 r.).
D. Karkowska, Ustawa o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta. Komentarz, E. Wieczorek, Odpowiedzialność cywilnoprawna względem pacjenta za błąd w sztu-
24 35
wyd. III. LEX, 2016. ce medycznej [w:] M. Podgórska, Choroby XXI wieku – wyzwania w pracy fizjotera-
A. Engler-Jakubiak, Organizacyjny błąd…s, 276. peuty, Gdańsk, 2017, s. 294.
25
26 M. Nesterowicz, Prawo … s.239. 36 L. Podciechowski, A. Królikowska, P. Hincz i J. Wilczyński, Perinatologia,…s. 288–292.
14 KLINIKA Nr 27 (32)/2020 www.fupp.org.pl