Page 13 - Klinika nr 27-28(32-33) 2019-2020

DEBATA ŚRODOWISKOWA

Pojęcie błędu medycznego

oraz jego klasyfikacja

mgr Karolina Kędziera Problematyka odpowiedzialności za tzw. błędy medyczne jest coraz częściej przedmiotem nie
tylko postępowań sądowych (tak karnych, jak i cywilnych), ale także porad prawnych udziela-
nych w ramach uniwersyteckich poradni prawnych. Rosnąca świadomość prawna społeczeństwa
w zakresie praw pacjenta powoduje, że w razie wystąpienia niepowodzeń diagnostycznych czy
terapeutycznych zarówno pacjenci, jak również członkowie ich rodzin, nierzadko dopatrują się
przyczyny przedmiotowego niepowodzenia w zawinionym działaniu lekarza lub innych osób
udzielających świadczeń medycznych. Wystąpienie błędu medycznego może uzasadniać docho-
dzenie naprawienia szkody zarówno majątkowej, jak i niemajątkowej. Aby jednak móc analizo-
wać kwestię odpowiedzialności cywilnoprawnej, konieczne jest określenie czym ów błąd jest.
Przedmiotem niniejszego opracowania jest próba zdefiniowania pojęcia błędu medycznego oraz
przedstawienie możliwych sposobów jego klasyfikacji.

Błąd medyczny, błąd lekarski, błąd w sztuce sensie. Sąd Najwyższy już w latach 50. XX w. wyraźnie stwierdził,
medycznej że medycyna, należąca do nauk ścisłych, nie różni się od innych
Pojęcia takie jak błąd medyczny, błąd w sztuce medycznej czy błąd dziedzin naukowych, które zajmują się badaniem rzeczywistości
lekarski od lat funkcjonują w dyskursie nie tylko prawniczym, lecz materialnej i w związku z tym nie można jej ujmować w katego-
także publicznym i nierzadko traktowane są jako wyrażania syno- riach sztuki, a lekarza postrzegać jako artysty. Dla wykonywania
nimiczne. Tymczasem pojęcia te nie mają tego samego desygnatu. zawodu lekarza nie jest niezbędne posiadanie konkretnych umie-
Błąd medyczny ma szersze znaczenie niż błąd lekarski. Błąd me- jętności i talentów, a jedynie zdolności „rzemieślniczych”. Lekarz
dyczny może zostać popełniany przez każdą osobę, która uczestni- uczy się swojego zawodu podczas studiów, a następnie poszerza
czy w procesie leczenia czy hospitalizacji, udzielając świadczeń me- swoją wiedzę podczas prowadzonej praktyki, wraz ze zdobywanym
dycznych, a więc nie tylko lekarza, ale także pielęgniarki, ratownika doświadczeniem . Medycyna powinna być więc współcześnie okre-
3
medycznego, położne itp. Niegdyś świadczeń medycznych udzielał ślana jako nauka stosowana, czy też technika, względnie rzemio-
pacjentowi niemalże wyłącznie lekarz, obecnie – z uwagi na bardzo sło, uprawiane na bazie naukowej – w tym sensie, że poddaje się
dynamiczny rozwój medycyny – krąg wyspecjalizowanych podmio- obiektywnie stwierdzalnym prawidłom . Zakwalifikowanie medy-
4
tów uczestniczących w procesie diagnozy i leczenia znacząco się cyny jako dziedziny nauk ścisłych nie było kwestionowane. Powyż-
poszerzył. Pod pojęciem czynności medycznych należy rozumieć szy pogląd zyskał aprobatę, a Sąd Najwyższy w późniejszych orze-
5
wszelkie działania podejmowane zgodnie z obowiązującymi w me- czeniach, m.in. wyroku z 29.4.1994 r. , wyroku z 10.12.2002 r. ,
6
7
dycynie metodami i procedurami, których obiektem jest organizm wyroku z 12.2.2013 r. , wielokrotnie odwoływał się do pojęcia
człowieka . Każda osoba podejmująca się czynności medycznych „aktualnej wiedzy i nauki medycznej”. Obecnie odchodzi się od po-
1
jest narażona na popełnienie błędu medycznego. Natomiast poję- sługiwania się pojęciem „błędu w sztuce” w odniesieniu do błędów
cie błędu lekarskiego ma dużo węższe znaczenie i ściśle wiąże się medycznych, jednak wciąż jeszcze pojawia się ono w orzeczeniach
z osobą lekarza . Niewątpliwie każdy błąd lekarski stanowi jedno- sądowych oraz doktrynie . Powyższe uwagi prowadzą do wniosku,
8
2
cześnie błąd medyczny, lecz nie każdy błąd medyczny będzie błę- że ilekroć mowa o błędzie popełnionym przez lekarza powinno się
dem lekarskim. Błędy lekarskie mogą być zatem kwalifikowane jednolicie posługiwać terminem błąd lekarski, natomiast w odnie-
jako jeden z rodzajów błędów medycznych. sieniu do błędów popełnianych przez przedstawicieli innych zawo-
Odmiennego rodzaju wątpliwości wiążą się z zamiennym stoso- dów medycznych pojęciem błąd medyczny.
waniem pojęć „błąd medyczny” i „błąd w sztuce medycznej”. Poję- Oba wskazane wyżej terminy stanowią wyrażenia języka prawni-
cie „błąd w sztuce” jest o tyle mylące, że słowo „sztuka” sugeruje, czego, nie zaś prawnego . Z uwagi na brak definicji legalnej, przez
9
że zawód lekarza może być wykonywany na podstawie swobod-
nego uznania niepodlegającego ścisłym ocenom. Obecnie medy-
cyna w przeważającej mierze nie ma charakteru sztuki w takim 3 Wyr. SN z 8.12.1953 r. II K 811/53, niepubl; powołany za. A. Gałęska-Śliwka, Błędy
medyczne…
4 M. Boratyńska, Błąd w sztuce medycznej jako podstawa odpowiedzialności, Publi-
* Doktorantka w Zakładzie Prawa Cywilnego i Prawa Międzynarodowego Prywatne- kacje Elektroniczne ABC, LEX 99709.
go na Wydziale Prawa Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego. 5 Wyr. SN z 29.4.1994 r., WR 70/94, OSNKW 1994, z. 11–12, poz. 70.
1 D. Korytkowska, Pojęcie błędu medycznego i zdarzenia medycznego, Acta Universi- 6 Wyr. SN z 10.12.2002 r., V KK 33/02, LEX Nr 75498.
tatis Lodziensis Folia Oeconomica 2012, Nr 274, s. 65. 7 Wyr. SN z 12.2.2013 r., II KK 124/12, LEX Nr 1277697.
2 A. Gałęska-Śliwka, Błędy medyczne i lekarskie, Publikacje Elektroniczne ABC, LEX 8 Z. Marek, Błąd medyczny, Kraków, 1999, s. 37.
469864557. 9 Ibidem. s. 298.

12 KLINIKA Nr 27 (32)/2020 www.fupp.org.pl