Page 8 - Klinika nr 24 (29)/2018

DEBATA ŚRODOWISKOWA

Związki modeli

prawoznawstwa z typami

Jacek Gwoździewicz* edukacji prawniczej

Debata dotycząca edukacji prawniczej w Polsce, a wraz z nią chęć dokonywania zmian oraz pięt-
nowania wad w obecnych typach edukacji, jest coraz wyraźniejsza. Teraz, jak nigdy wcześniej, dy-
namizm rozwoju rynku prawniczego, stosunków społecznych oraz technologii wymuszają wręcz
wprowadzanie nieustannych usprawnień w sposobach oraz celach edukacji. W związku z powyż-
szym jestem przekonany, że warto jest wskazać i opisać źródła dzisiejszych typów kształcenia
prawniczego i to, z których koncepcji praw się wywodzą, aby usystematyzować podstawową wie-
dzę teoretyczną z zakresu, dzięki czemu debaty o zmianach otrzymają dodatkowe merytoryczne
podłoże. W niniejszym artykule zamierzam omówić związki modeli prawoznawstwa wyróżnio-
ne przez J. Wróblewskiego z różnymi typami kształcenia prawniczego . Porównanie to wskaże
2
1
na podstawy filozoficzno-teoretyczne, potrzebne i istotne z punktu widzenia omawiania systemu
edukacji prawniczej w Polsce.
Dla celów porównawczych posłużę się czterema modelami prawoznawstwa, idąc za J. Wróblew-
skim, stanowiącymi syntetyczne formy ich przedstawienia, uzupełnionymi o istotne informacje
dorobku teoretycznego. Następnie przejdę do porównania ich z wspomnianymi wyżej typami
kształcenia prawniczego.
W uwagach końcowych poruszę kwestię coraz większego braku aktualności typu ogólnego kształ-
cenia w dobie aktualnych dyskusji o kształcie edukacji prawniczej.

Ponieważ „Klinika” stanowi forum wymiany doświadczeń związa- Modele prawoznawstwa
nych m.in. z nurtami kształcenia prawniczego, niniejszy artykuł, Należy wyróżnić następujące modele prawoznawstwa: tradycyjny
wskazując na ugruntowane podstawy filozoficzno-teoretyczne na- dogmatyczny, nowoczesny dogmatyczny, antydogmatyczny oraz
uczania prawa, może położyć fundament pod zrozumienie, a na- integracyjny .
3
stępnie budowę czy też modyfikację obecnego systemu kształce-
nia. Poruszenie i zrozumienie tematyki przedstawionej w ramach 1. Model tradycyjny dogmatyczny
niniejszego artykułu jest ponadto przydatne z perspektywy aktu- Model tradycyjny dogmatyczny uzasadniany jest tradycyjnym po-
alnej dyskusji związanej z zasadnością wprowadzenia tzw. aplikacji zytywizmem. Właściwe są dla niego następujące założenia:
uniwersyteckiej, a głos ruchu klinicznego może być wielce użytecz- 1. Prawo tworzy ustawodawca, wykonuje je administracja, a sto-
ny w debacie o kształcie edukacji, gdyż wiatr zmian wieje w stronę sują sądy. Ustawodawca jest jedynym podmiotem legitymo-
większego nacisku na praktyczne podejście do prawa, a ruch kli- wanym do kształtowania praw i obowiązków obywateli, acz-
niczny jest wszak aktywnym jego uczestnikiem. kolwiek nie może tego robić w sposób zupełnie dowolny, gdyż
zobowiązany był do uwzględniania racjonalnej kalkulacji oraz
opinii publicznej . Prawo jest wyrażone wyłącznie w ustawie.
4
W odróżnieniu od postaw prawnonaturalnych pozytywiści nie
* Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego, Katedra poszukują uzasadnień zewnętrznych (jak Bóg, siła wyższa, na-
Teorii i Filozofii Prawa.
Wybór poglądów J. Wróblewskiego jako modelowych w zakresie związanym
1 tura człowieka, społeczeństwa) ani wewnętrznych (np. sprawie-
z kształceniem prawniczym jest nieprzypadkowy. J. Wróblewski za życia kierował dliwość proceduralna) jako koniecznych dla uznania obowiązy-
Katedrą i Zakładem Teorii Państwa i Prawa na Uniwersytecie Łódzkim, a ponadto 5
sprawował funkcje prodziekana, dziekana Wydziału Prawa, prorektora i rektora wania prawa .
Uniwersytetu Łódzkiego. Jakkolwiek na przypadające na dorobek naukowy ponad 2. Wykładnia jest złem koniecznym (Monteskiusz), gdyż daje sę-
800 artykułów oraz rozpraw naukowych J. Wróblewskiego liczba poruszających za- dziemu możliwość uzurpowania roli ustawodawcy (obecnie
gadnienia związane z kształceniem prawników jest stosunkowo niewielka, to na-
pisał jednak około trzydziestu artykułów nawiązujących do tej tematyki. Skorzy-
stanie z rozważań i doświadczenia J. Wróblewskiego jest w moim przekonaniu jak 3 Ibidem, s. 18.
najbardziej uzasadnione. 4 M. Sadowski, T. Scheffler, M. Marszał, Leksykon myślicieli politycznych i prawnych,
J. Wróblewski, Modele prawoznawstwa a typy kształcenia prawniczego, PiP 1981, Warszawa 2009, s. 591.
2
Nr 4, s. 20. 5 J. Oniszczuk, Koncepcje prawa, Warszawa 2004, s. 143.
6 KLINIKA Nr 24 (29)/2018 www.fupp.org.pl

KLINIKA 24(29) 2018.indd 6 16.05.2018 11:05