Mapa poradnictwa...

Mapa poradnictwa prawnego

Internetowy serwis „Mapa Bezpłatnego Poradnictwa Prawnego i Obywatelskiego” powstał w ramach projektu pn. „Opracowanie trwałych i kompleksowych mechanizmów wsparcia dla poradnictwa prawnego i obywatelskiego w Polsce”, współfinansowanego z Europejskiego Funduszu Społecznego i realizowanego w partnerstwie 5 podmiotów:

Całość aplikacji tworzy przewodnik internetowy po podmiotach świadczących poradnictwo prawne i obywatelskie. Przewodnik składa się z dwóch elementów, zintegrowanych ze sobą i przeznaczonych do wspólnego użytkowania jako jednego serwisu internetowego: mapy właściwej oraz poradnika.

Bezpośrednio odpowiedzialny za opracowanie koncepcji mapy i jej realizację był Instytut Spraw Publicznych. Opracowaniem merytorycznym poradnika zajęła się Fundacja Uniwersyteckich Poradni Prawnych. Bieżące prace nad mapą, jej szczegółową koncepcją i kształtem toczyły się w oparciu o zespoły Instytut Spraw Publicznych i Fundacji Uniwersyteckich Poradni Prawnych. Przygotowanie narzędzia internetowego powierzono Fundacji Uniwersyteckich Poradni Prawnych, która jest odpowiedzialna za całość produktu „Przewodnik po poradnictwie prawnym i obywatelskim”.

Cel stworzenia Mapy

Ogólne przeznaczenie mapy to:

  • poinformowanie użytkowników Mapy o istnieniu poradnictwa prawnego i obywatelskiego w Polsce;
  • wyjaśnienie użytkownikom Mapy czym jest poradnictwo, jakie są jego cechy, jakie korzyści przynosi;
  • poinformowanie użytkowników Mapy jakiego rodzaju wsparcia mogą oczekiwać od różnych typów podmiotów świadczących poradnictwo prawne i obywatelskie;
  • informowanie o kontaktach użytecznych dla osób poszukujących wsparcia.

Nadrzędnym celem stworzenia mapy jest ułatwienie obywatelom wyszukiwania punktów, w których świadczy się poradnictwo prawne i obywatelskie, zlokalizowanych w ich najbliższej okolicy i oferujących wsparcie w dziedzinach prawa związanych z ich problemami. Chodzi więc o ułatwienie dostępu do bezpłatnego poradnictwa prawnego i obywatelskiego, promocję podmiotów świadczących tego rodzaju usługi i zapewnienie ich większej niż do tej pory rozpoznawalności.

Źródła danych wykorzystanych w Mapie

Serwis wykorzystuje zweryfikowaną przez Instytut Spraw Publicznych bazę podmiotów poradniczych, opracowaną i przekazaną przez partnera projektu, Instytut Prawa i Społeczeństwa (INPRIS). Weryfikacji bazy dokonano na podstawie wyników badań zrealizowanych przez ISP w ramach projektu, następnie zaś całą bazę dostosowano do wymogów działania aplikacji, określonych przez informatyka. Docelowo informacje o podmiotach poradnictwa będą aktualizowane, weryfikowane i uzupełniane również z pomocą samych użytkowników, którym udostępniona zostanie możliwość proponowania dodania nowej instytucji do bazy, jak również przekazania administratorowi serwisu informacji o błędnych lub niekompletnych danych.

Cel stworzenia poradnika

Poradnik dla osób poszukujących i korzystających z nieodpłatnej pomocy prawnej i obywatelskiej (zakładka: „Jak korzystać z porad”) ma na celu praktyczne przybliżenie użytkownikowi zagadnień związanych z bezpłatnym poradnictwem prawnym i obywatelskim.

Każdy z nas w różnych momentach swojego życia może znaleźć się w sytuacji, która wymaga zasięgnięcia porady: odnośnie przysługujących mu praw bądź świadczeń, do jakiej instytucji należy udać się ze swoją sprawą, w jaki sposób poprawnie wypełnić pismo urzędowe, czy w sporze z sąsiadem wstępować na drogę sądową, czy dążyć do zawarcia ugody a także w wielu innych kwestiach. Każdy z nas może potrzebować porady prawnej lub obywatelskiej jako pracownik, członek rodziny czy wspólnoty sąsiedzkiej, w której doszło do konfliktu, spadkobierca, konsument, ofiara przestępstwa bądź osoba, która znalazła się w trudnej sytuacji życiowej, a także w wielu innych przypadkach. W Polsce funkcjonuje wiele instytucji, które w takiej sytuacji mogą nieodpłatnie nam pomóc, udzielając informacji lub porady w kwestiach prawnych.

Bezpłatne poradnictwo prawne i obywatelskie to usługi świadczone przez różnego rodzaju instytucje publiczne (państwowe i samorządowe) oraz niepubliczne, polegające na udzielaniu informacji i porad osobom, które potrzebują wsparcia prawnego – szczególnie tym, których nie stać na własnego pełnomocnika czy płatną poradę kancelarii adwokackiej.

Oto rodzaje instytucji świadczących poradnictwo prawne i obywatelskie, które uwzględnione zostały w bazie naszego serwisu:

* 1. Organizacje pozarządowe – niezależne fundacje i stowarzyszenia, które prowadzą poradnictwo prawne i obywatelskie zazwyczaj w ramach swojej szerszej działalności, ukierunkowanej na wsparcie określonych grup obywateli. Poradnictwo ma zazwyczaj charakter specjalistyczny, związany z tym, jakim osobom pomaga dana organizacja – np. ofiarom przestępstw, cudzoziemcom, samotnym matkom. Więcej szczegółów dotyczących obszarów wsparcia poszczególnych organizacji można uzyskać korzystając z wyszukiwarki instytucji świadczących poradnictwo w naszym serwisie. Zakres i formy poradnictwa oferowane przez organizacje pozarządowe są zróżnicowane, w zależności od celów i zakresu działania organizacji. W tym:
  * 2. Biura Porad Obywatelskich – prowadzone są przez organizacje pozarządowe i udzielają porad i informacji w zakresie praw i obowiązków obywatela, w szczególności wspierając osoby, które w wyniku nieznajomości rozmaitych przepisów znalazły się w trudnej sytuacji życiowej. Można w nich uzyskać porady np. w kwestiach mieszkaniowych, rodzinnych, świadczeń socjalnych, świadczeń z ubezpieczenia społecznego oraz zatrudnienia i bezrobocia, a także spraw związanych z kontaktami obywatela z administracją publiczną. Porady są udzielane przez prawników oraz osoby nieposiadające wykształcenia prawniczego. Biura stowarzyszone są w Związku Biur Porad Obywatelskich (ZBPO), który czuwa nad przestrzeganiem jednolitych standardów poradnictwa. Biura działają podobnie, ale zakres oferty poszczególnych biur może się różnić.
  * 3. Ośrodki Pomocy dla Osób Pokrzywdzonych Przestępstwem – udzielają bezpłatnej pomocy prawnej, psychologicznej, socjalnej i innych świadczeń osobom pokrzywdzonym przestępstwem i członkom ich rodzin. Obecnie w kraju działa 15 ośrodków, po jednym w każdym województwie, z których część utworzyła filie, aby ułatwić dostęp osobom potrzebującym wsparcia. Można w nich również uzyskać informacje o instytucjach świadczących specjalistyczną pomoc adresowaną dla ofiar różnego rodzaju przestępstw.
* 4. Biura Obsługi Interesantów w Sądach– istnieją w ponad połowie sądów rejonowych i okręgowych w Polsce, zaś zgodnie z najnowszymi przepisami wkrótce mają funkcjonować w każdym sądzie. Biura udzielają osobom uczestniczącym w postępowaniu sądowym (lub ich pełnomocnikom) informacji dotyczących tego, na jakim etapie znajduje się ich sprawa, kierują do właściwych jednostek w sądzie, pomagają w wypełnieniu wymaganych dokumentów i udostępniają wzory formularzy, pouczają o sposobach wszczęcia postępowania oraz podają informację o opłatach urzędowych. Każde biuro powinno udostępniać czytelnię akt, kasę lub urządzenie umożliwiające dokonywanie opłat sądowych oraz biuro podawcze. Ponadto ich zadaniem jest udostępnianie list kancelarii adwokackich, radcowskich, notarialnych, komorniczych, tłumaczy przysięgłych, lekarzy sądowych oraz instytucji, których działalność wiąże się z ochroną praw człowieka wraz z informacją o ich adresach. Biura mają dość zbliżony zakres świadczonych usług informacyjnych. Nie świadczą natomiast poradnictwa prawnego.
* 5. Biura Poselskie i Senatorskie – duża część biur poselskich i senatorskich organizuje dyżury prawników, w trakcie których, w szczególności osoby niezamożne, mogą uzyskać poradę i informację prawną, pomoc w wypełnieniu pisma urzędowego czy wsparcie w relacjach z instytucjami publicznymi i urzędami. Zazwyczaj poradę można uzyskać osobiście, mailowo i telefonicznie. Najczęściej można uzyskać wsparcie w następujących obszarach: prawo rodzinne, prawo administracyjne i lokalowe, prawo cywilne oraz finansowe. Warto najpierw skontaktować się z danym biurem lub odwiedzić jego stronę internetową, aby dowiedzieć się, czy świadczone jest poradnictwo oraz w jakich sprawach można uzyskać pomoc. Nie wszystkie biura poselskie i senatorskie świadczą usługi poradnicze, a te które prowadzą taką działalność, mają różnorodny zakres oraz formy ich świadczenia. Należy pamiętać, że działalność danego biura może ustać po najbliższych wyborach parlamentarnych jeżeli dany poseł lub senator nie uzyska reelekcji w swoim okręgu wyborczym.
* 6. Federacja Konsumentów – jest niezależną organizacją pozarządową o statusie organizacji pożytku publicznego. Posiada 45 klubów terenowych. Świadczy zarówno poradnictwo w zakresie ochrony praw konsumenta, jak i udziela pomocy prawnej, takiej jak udział w sprawach przed sądami powszechnymi. Zatrudnia prawników, doradców konsumenckich oraz wolontariuszy. Wszystkie kluby terenowe mają zbliżony zakres usług.
* 7. Ośrodki Interwencji Kryzysowej – świadczą szeroką pomoc psychologiczną, jak również często prawną, osobom znajdującym się w trudnej sytuacji życiowej. Udzielają wsparcia zwłaszcza w przypadkach przemocy domowej, konfliktów rodzinnych, samobójstw, przemocy seksualnej i wykorzystania seksualnego, uzależnień. Funkcjonują w większości większych miast. Na stronie www.interwencjakryzysowa.pl można uzyskać aktualne informacje o funkcjonujących ośrodkach, wraz z zakresem udzielanego wsparcia.
* 8. Ośrodki Pomocy Społecznej (Miejskie – MOPS i Gminne – GOPS) – to instytucje publiczne podległe samorządowi gminnemu. Funkcjonują w każdej gminie i udzielają pomocy pieniężnej, usługowej i rzeczowej osobom znajdującym się w trudnej sytuacji życiowej w celu ich usamodzielnienia się. OPS udzielają również poradnictwa prawnego i obywatelskiego w zakresie spraw związanych ze świadczeniami z pomocy społecznej, spraw rodzinnych, zabezpieczenia społecznego, itp. W ramach interwencji kryzysowej poradnictwo specjalistyczne może uzyskać każdy, kto znalazł się w trudnej sytuacji życiowej – bez względu na poziom dochodów. Oferta wszystkich OPS jest zbliżona, ale może być zróżnicowana.
* 9. Państwowa Inspekcja Pracy (PIP) – głównym zadaniem Państwowej Inspekcji Pracy, realizowanym przez Okręgowe Inspektoraty Pracy, jest kontrola przestrzegania prawa pracy. Ponadto są świadczone porady i udzielane informacje w takim zakresie jak: minimalne warunki zatrudnienia, stosunek pracy, wynagrodzenie za pracę i inne świadczenia wynikające ze stosunku pracy, czas pracy, urlopy, ochrona pracy kobiet, zatrudnienie młodocianych czy zatrudnienie osób niepełnosprawnych. Dodatkowo można poznać swoje prawa w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy. Szczególną formą wsparcia prawnego jest wnoszenie powództw i uczestnictwo w postępowaniu przed sądem pracy (za zgodą osoby zainteresowanej) w sprawie o ustalenie istnienia stosunku pracy. Oznacza to, że osoba zatrudniana w oparciu o inną formę zatrudnienia niż etat może otrzymać wsparcie PIP w sprawie o zawarcie umowy o pracę, jeśli istnieją ku temu przesłanki wynikające z charakteru jej zatrudnienia. Wszystkie Okręgowe Inspektoraty PIP mają zbliżony zakres udzielnych informacji i porad.
* 10. Powiatowe Centra Pomocy Rodzinie (PCPR) – podobnie jak Ośrodki Pomocy Społecznej, są jednostkami organizacyjnymi publicznej pomocy społecznej. Funkcjonują na poziomie powiatowym i prowadzą m.in. domy pomocy społecznej, zapewniają opiekę nad dziećmi w placówkach opiekuńczo-wychowawczych (tj. domach dziecka, pogotowiach opiekuńczych) i w rodzinach zastępczych. PCPR również udzielają porad prawnych i obywatelskich osobom i rodzinom w trudnej sytuacji życiowej. Pomagają również cudzoziemcom o statusie uchodźcy, realizując indywidualne programy integracji. Oferta wszystkich PCPR jest zbliżona, choć może się różnić w szczegółach.
* 11. Powiatowe Urzędy Pracy (PUP) – Instytucje publiczne zajmujące się analizowaniem rynku pracy i wspieraniem osób bezrobotnych oraz poszukujących pracy w celu ich aktywizacji zawodowej i zalezienia zatrudnienia. Urzędy te udzielają informacji w zakresie spraw związanych z rynkiem pracy i doradztwa zawodowego osobom bezrobotnym oraz poszukującym pracy. Działają na poziomie powiatów. Oferta wszystkich PUP jest zbliżona.
* 12. Rzecznicy Praw Konsumentów – podlegają władzom powiatu lub miasta. Niektórzy rzecznicy działają na terenie więcej niż jednego powiatu. Ich zadaniem jest interweniowanie w przypadkach łamania praw konsumentów. Mogą wytoczyć powództwo, wstąpić do już toczącego się postępowania, jak również pełnić rolę oskarżyciela publicznego w sprawach o wykroczenia. W zakresie poradnictwa prawnego, Rzecznicy udzielają porad w biurach i telefonicznie, odpowiadają na zapytania konsumentów, wyjaśniają obowiązujące przepisy, pomagają w przygotowaniu pism procesowych, pełnią funkcję mediatora oraz zapewniają pomoc prawną na każdym etapie postępowania przed sądem konsumenckim działającym przy Inspekcji Handlowej. Zakres działania rzeczników jest zbliżony.
* 13. Rzecznicy Praw Pacjenta Szpitali Psychiatrycznych – są niezależni od dyrekcji szpitala, podlegają instytucji Rzecznika Praw Pacjenta oraz współpracują z Rzecznikiem Praw Obywatelskich i Rzecznikiem Praw Dziecka. Prowadzą działalność zarówno interwencyjną i kontrolną, jak i poradniczą oraz informacyjno-edukacyjną, broniąc praw pacjentów szpitali psychiatrycznych i ich rodzin. W ramach poradnictwa rzecznicy spotykają się osobiście z pacjentami i ich rodzinami, wyjaśniając obowiązujące przepisy prawa, wskazując właściwe dla danej sprawy instytucje, pomagając w sporządzaniu pism urzędowych, takich jak: wniosek o przyznanie pełnomocnika z urzędu, wniosek o wydanie opinii biegłego czy wniosek o udostępnienie kopii dokumentacji medycznej. Obecnie przy placówkach opieki zdrowotnej działa 55 rzeczników.
* 14. Specjalistyczne Ośrodki Wsparcia dla Ofiar Przemocy w Rodzinie – funkcjonują w niektórych miastach w ramach systemu pomocy społecznej. Oferują wsparcie dla osób dotkniętych różnymi formami przemocy domowej (psychicznej, fizycznej, seksualnej, ekonomicznej), w tym m.in. całodobowe schronienie, pomoc socjalną, terapeutyczną i psychologiczną, jak również prawną.
* 15. Studenckie Poradnie Prawne – są to punkty, w których studenci ostatnich lat prawa pod okiem prawników udzielają porad prawnych. W Polsce działa 25 takich poradni, zlokalizowanych w 15 miastach. Status organizacyjno-prawny SPP jest zróżnicowany, najczęściej funkcjonują w ramach uniwersytetów w postaci kół naukowych czy też pracowni wydziałów. Ich działalność wspiera Fundacja Uniwersyteckich Poradni Prawnych (FUPP). Najczęściej oferowane jest poradnictwo w zakresie: spraw cywilnych (np. dotyczących odszkodowań, upadłości konsumenckiej, analizy zawartych umów cywilno-prawnych), spraw karnych (przygotowanie linii obrony, wykładnia przepisów, sporządzanie pism), spraw rodzinnych (w zakresie władzy rodzicielskiej, rozwodów i separacji), prawa pracy, ubezpieczeń społecznych i bezrobocia oraz prawa spadkowego. Poradnie działają w oparciu o wspólnie ustalone standardy. Zakres oferty poszczególnych poradni jest zbliżony, ale może się różnić.
* 16. Urzędy centralne – w ramach tej kategorii wyróżniamy kilka instytucji centralnej administracji rządowej. Są to:

Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich – zadaniem Rzecznika jest ochrona wolności i praw człowieka i obywatela na drodze interwencji, gdy następuje ich łamanie poprzez działania lub zaniechania organów państwowych. RPO stoi na straży swobód obywatelskich, zasad współżycia i sprawiedliwości społecznej oraz zgodnego z prawem traktowania osób pozbawionych wolności. Wniosek kierowany do RPO przez obywatela lub cudzoziemca znajdującego się pod władzą Rzeczypospolitej Polskiej nie musi mieć szczególnej formy i nie jest obciążony opłatą. Choć RPO, poprzez swoje Biuro i pełnomocników terenowych, przede wszystkim podejmuje interwencje, to jednocześnie udzielane wsparcie w większości przypadków wiąże się z udzieleniem porady czy pouczenia, np. poprzez wskazanie przysługujących osobie środków działania. RPO udostępnia bezpłatną infolinię obywatelską (tel. 800 676 676) oraz umożliwia złożenie wniosku przez Internet (informacje na stronie www.rpo.gov.pl/wniosek).

Biuro Rzecznika Praw Dziecka – poza interweniowaniem w przypadku naruszania praw i godności dzieci, Rzecznik udziela porad rodzicom, opiekunom i pedagogom w zakresie dostępnych środków prawnych i przysługujących uprawnień w takich kwestiach, jak przypadki stwierdzenia przemocy wobec dzieci, utrudnianie kontaktów z dzieckiem przez jednego z rodziców, ograniczenie lub zawieszanie władzy rodzicielskiej, uprowadzenie dzieci, finansowanie ochrony zdrowia lub rehabilitacji, świadczenia z zakresu pomocy społecznej lub ubezpieczeń społecznych (lokal socjalny, renta, alimenty).

Pełnomocnik Rządu ds. Równego Traktowania – udziela informacji z obszaru prawa antydyskryminacyjnego. Przyjmując wnioski i skargi od obywateli podejmuje interwencje przeciwdziałające łamaniu konstytucyjnej zasady równości wobec prawa. Przykłady interwencji podejmowanych przez Pełnomocnika jak również dane kontaktowe instytucji zamieszczono na stronie rownetraktowanie.gov.pl

Biuro Rzecznika Praw Pacjenta – jest organem administracji rządowej, nad którym nadzór sprawuje Prezes Rady Ministrów. Podstawowym jego zadaniem jest interweniowanie w razie zgłoszenia przypadku łamania praw pacjenta. Interwencja może przybrać postać wszczęcia lub włączenia się w postępowanie cywilne, jednak Rzecznik Praw Pacjenta może poprzestać na wskazaniu wnioskodawcy przysługujących mu lub pacjentowi środków prawnych. Dodatkowo udostępniana jest bezpłatna infolinia, dzięki której można uzyskać informację i poradę prawną w zakresie praw pacjentów.

Rzecznik Ubezpieczonych – reprezentuje interesy osób ubezpieczających, ubezpieczonych, uposażonych lub uprawnionych z umów ubezpieczenia, członków funduszy emerytalnych, uczestników pracowniczych programów emerytalnych, osób otrzymujących emeryturę kapitałową lub osób przez nie uposażonych. Rozpatrując skargę wniesioną przez obywatela lub instytucję go reprezentującą, Rzecznik może wystąpić do instytucji ubezpieczającej o udzielenie wyjaśnień. W zakresie poradnictwa prawnego może wskazać zainteresowanemu dostępne środki prawne adekwatne w danej sytuacji. Rzecznik prowadzi również akcje informacyjne i edukacyjne, których celem jest zwiększanie świadomości swoich praw wśród ubezpieczonych.

* 17. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) – jest instytucją publiczną zajmującą się gromadzeniem składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne obywateli oraz dystrybucją świadczeń (np. emerytur, rent, zasiłków chorobowych lub macierzyńskich). ZUS udziela również informacji oraz porad w sprawach dotyczących ubezpieczeń społecznych. Najbardziej rozbudowana jest informacja ubezpieczeniowa, którą można uzyskać w różnych formach. Przede wszystkim za pośrednictwem serwisu internetowego www.zus.pl, gdzie umieszczane są informacje, wyjaśnienia, odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania oraz poradniki dla obywateli. Za pośrednictwem serwisu można także zadać pytania dotyczące spraw ubezpieczeniowych. Druga forma udzielania informacji to ogólnopolska infolinia. Informacji oraz porad w podstawowych kwestiach można zasięgać również w 43 oddziałach ZUS na terenie całego kraju. ZUS organizuje również akcje poradnictwa dotyczące wybranych kwestii, np. praw ubezpieczeniowych przedsiębiorców, osób pracujących zagranicą, urlopów macierzyńskich, itp. Wszystkie oddziały ZUS mają zbliżony zakres udzielanych informacji i porad.

ppio eu

Poradnictwo Prawne i Obywatelskie

Wyszukaj

Czy wiesz, że...

Podstawową słabością funkcjonującego PPiO jest niedobór środków finansowych, co przekłada się na słabe warunki lokalowe i materialne. Poradnictwo cechuje obecnie słabe powiązanie instytucjonalne z wymiarem sprawiedliwości. Nieadekwatne jest także wsparcie dla PPiO ze strony instytucji publicznych i niepublicznych. Brak trwałych, materialnych podstaw działania prowadzi do niestabilności organizacyjnej. Ogólna informacja o działalności poradniczej i jej popularyzacja, poza wspomnianą wyżej dość dobrą jej rozpoznawalnością lokalną, jest niewystarczająca, co powoduje, że osoby utrzymujące ograniczone relacje społeczne mają mniejsze szanse na skorzystanie z porady, gdyż nie wiedzą o takiej możliwości. Podmioty świadczące poradnictwo z reguły nie dostosowują warunków udzielania porad do potrzeb osób niepełnosprawnych. Często brakuje standardowych procedur ewidencji spraw beneficjentów, monitoringu i ewaluacji prowadzonej działalności poradniczej. Ograniczone jest też wsparcie merytoryczne i organizacyjne dla PPiO ze strony środowisk prawniczych.