Page 31 - Klinika nr 39–40 (44–45)/2025

WPŁYW KLINIK NA PRZYSZŁOŚĆ SPOŁECZNĄ

na moje pytania dotyczące funkcjonowania ich klinik i zaangażo- społeczną. Zarówno prof. Cross, jak i prof. Eagly wnoszą istotny
wania studentów i studentek w poszczególne działania. Analiza wkład w edukację prawną młodych studentów i studentek poprzez
przeprowadzonych przeze mnie rozmów ma na celu uzyskanie od- swoje kliniki.
powiedzi na pytania, jakie wyzwania i możliwości stoją przed klini-
kami prawa w Polsce i Stanach Zjednoczonych oraz jakie mogą być Struktura i funkcjonowanie klinik – podobieństwa
perspektywy ich dalszego rozwoju. i różnice
Rozpoczęłam tę część wywiadu od zadania pytania o strukturę
Domestic Violence Law Clinic i Criminal Defense klinik. Z wypowiedzi obydwu Pań Profesor wynika, że w zakresie
Clinic liczby zaangażowanych studentów i wsparcia ze strony admini-
Obydwie Panie Profesor mają imponujące doświadczenie, doro- stracyjnej nie ma znaczących różnic w porównaniu z polskimi kli-
bek naukowy i kariery zawodowe (sprawdź: przypis 1 i 2). Pro- nikami prawa, tj. zaangażowanych jest około 8 do 12 studentów
fesor C. Cross aktualnie prowadzi klinikę prawa Domestic Violence i studentek na daną sekcję.
Law Clinic, w której koncentruje się na pomocy prawnej kobietom Nie dostrzegam także znaczących różnic, jeżeli chodzi o typ prowa-
osadzonym w więzieniu oraz osobom, które doświadczyły prze- dzonych dla uczestników klinik prawa zajęć i ich wymiaru godzino-
mocy ze strony partnera lub partnerki, ze szczególnym naciskiem wego. Panie Profesor organizują różnego rodzaju zajęcia, takie jak
12
na rzecz ofiar przestępstw. Wspomniana klinika prawa została wykłady, warsztaty czy symulacje rozpraw . Skupiają się przede
stworzona, aby sprostać znacznemu zapotrzebowaniu na usługi wszystkim na praktyce, ale nie pomijają wstępu z wiedzy teore-
prawne dla ofiar przemocy domowej, oferując im pomoc w spra- tycznej, który jest kluczowy dla wyrównania poziomu studentów.
wach cywilnych, takich jak nakazy ochrony przed przemocą, roz- Co ciekawe, również prowadzą we własnym zakresie zajęcia sku-
wody, opieka nad dziećmi i alimenty, oraz pomagając ofiarom piające się na psychologicznym aspekcie pracy z klientami, przy-
uwolnić się od przemocy. Od swojego otwarcia w 2006 r., klinika gotowując studentów do rozmów z osobami, które mają za sobą
obsłużyła ponad 500 klientów. Studenci przeprowadzają cotygo- bardzo trudne i często traumatyczne doświadczenia i wymagają
dniowe konsultacje, prowadzą własne sprawy, reprezentują klien- oni szczególnej wrażliwości ze strony studentów. Takie zajęcia
tów w sądzie, uzyskują nakazy ochrony, rozwody, pomagają w usta- są również prowadzone w ramach polskich klinik prawa , jednak
13
leniu opieki nad dziećmi i alimentów oraz podziału majątku. różnica jaką dostrzegam to wskazany przez prof. Cross element
Co ciekawe, jej zaangażowanie w działalność prawną pro bono roz- warsztatów, który skupia się na zbadaniu odporności psychicz-
poczęło się podczas studiów prawniczych na NYU, gdzie uczest- nej studentów na rozmowy z klientami o ich traumatycznych do-
niczyła w klinice prawa, pracując z ofiarami przemocy domowej, świadczeniach i przygotowaniu na ewentualną późniejszą pomoc
które były aresztowane, często za zabicie swoich oprawców. Przed ze strony psychologa.
tym działała w klinice, która była doradztwem medyczno-praw- Z kolei zauważałam kluczowe różnice na innych polach działalności
nym, pomagając rodzicom z Nowego Jorku, których dzieci miały tych dwóch wybranych amerykańskich klinik prawa. Po pierwsze,
problemy zdrowotne związane z niskim standardem warunków co zwróciło moją uwagę w rozmowie z prof. Cross, to fakt, że po-
mieszkaniowych. Profesor Cross podzieliła się ze mną niezwykłą mimo posiadania przez jej klinikę kryterium trudnej sytuacji ma-
historią początków jej zainteresowania pracą na rzecz ofiar prze- terialnej w stosunku do osób, które mogą się ubiegać o pomoc kli-
mocy domowej, która sięga czasów szkolnych, kiedy zaczęła an- niki prawa, zdarzają się przypadki, w których klientami są osoby,
gażować się w działalność organizacji non-profit zajmujących się które pomimo niskich dochodów byłyby jednak w stanie opłacić
przemocą domową. Inspiracją do tego były osobiste doświadcze- profesjonalną pomoc prawną, ale np. zrujnowałoby to ich bu-
10
nia związane z uczęszczaniem do szkoły z dziećmi O.J. Simpsona , dżet domowy. Zdążają się także sytuacje, co również potwierdziła
których matka została zamordowana . prof. Eagly, w których kryterium dopuszczenia danej osoby do uzy-
11
Profesor I. Eagly jest prawniczką i profesorką prawa na UCLA, gdzie skania pomocy w klinice prawa to wyjątkowość danej sprawy lub
założyła i prowadzi klinikę Criminal Defense Clinic. Jej celem jest też jej dopasowanie tematyczne i schematyczność, która jest za-
nie tylko zapoznanie studentów z praktyką prawa karnego, ale letą, w ocenie Pań Profesor, ze względu na rozwój studentów. Za-
również nauczenie ich umiejętności uniwersalnych, które będą sady przyjmowania danych osób do kliniki w charakterze klientów
przydatne w różnych dziedzinach prawa. Profesor Eagly kładzie są więc znacznie bardziej uznaniowe niż w polskich klinikach ,
14
15
nacisk na rozwój umiejętności klientocentrycznych, promując re- gdzie głównym kryterium jest trudna sytuacja materialna .
fleksję nad praktyką prawniczą. Dzięki temu studenci mają szansę Po drugie, co jest najbardziej kluczową różnicą w funkcjonowa-
stać się świadomymi i refleksyjnymi praktykami prawa. Klinika niu polskich klinik prawa w porównaniu do amerykańskich klinik,
realizuje również misję społeczną, podejmując się spraw, które to możliwość występowania studentów i studentek przed sądem,
często nie są obsługiwane przez sektor publiczny, oferując stu- jak też uczestniczenie w przesłuchaniach i innego typu spotka-
dentom unikalną możliwość zaangażowania się w sprawiedliwość niach, gdzie występują z reguły profesjonalni pełnomocnicy . Jest
16
to na tyle fascynujące, że poświęciłyśmy temu tematowi w obydwu
10 A. Gałęska-Śliwka, E. Wolska, Sprawa O.J. Simpsona. Winny?, Arch. Med. Sąd.
Krym. 2007, Nr LVII, s. 433–435. Prace kazuistyczne. rozmowach znaczną ilość czasu.
11 Sprawa O.J. Simpsona jest jedną z bardziej rozpoznawalnych spraw obecnych cza-
sów. O.J. Simpson został oskarżony o podwójne morderstwo swojej byłej żony 12 Ł. Bojarski, B. Namysłowska-Gabrysiak, Symulacja rozpraw sądowych jako metoda
35-letniej Nicole Brown Simpson oraz jej znajomego 25-letniego Rona Goldma- edukacyjna. Materiały do przygotowania i przeprowadzenia symulacji, Fundacja
na. Ex-futbolista i aktor został aresztowany po tym, jak policja znalazła na jego Uniwersyteckich Poradni Prawnych, Warszawa 2008, s. 1–5.
posesji zakrwawioną rękawiczkę. Proces karny oskarżonego o dwa morderstwa 13 M. Szeroczyńska, Świadczenie pomocy prawnej przez poradnię, w: D. Łomowski
pierwszego stopnia O.J. Simpsona trwał od 24 stycznia do 3 października 1995 r. (red.), Ł. Bojarski (opr.), Studencka poradnia prawna, s. 151–152.
i zakończył się wydaniem przez ławę przysięgłych wyroku uniewinniającego. 14 M.J. Skrodzka (red.), System poradnictwa prawnego i obywatelskiego w Polsce.
O.J. Simpsonowi groziła kara 33 lat pozbawienia wolności. W rezultacie, po 133 Wdrażanie rozwiązań modelowych, s. 101.
dniach procesu, który kosztował amerykańskich podatników 15 mln dolarów, 15 J. Ciepała, Świadczenie pomocy prawnej przez poradnię, w: D. Łomowski (red.),
a samego O.J. 5 mln dolarów, został ogłoszony werdykt. Mniej niż 4 godz. zajęło Ł. Bojarski (opr.), Studencka poradnia prawna, s. 125–126.
ławie przysięgłych podjęcie decyzji. Uznali oni, że Orenthal James Simpson nie jest 16 F. Zoll, B. Namysłowska-Gabrysiak, Metodologia klinicznego nauczania prawa,
winny. s. 232–233.

edukacjaprawnicza.pl KLINIKA Nr 39–40 (44–45)/2025 27