Page 27 - Klinika nr 39–40 (44–45)/2025

WPŁYW KLINIK NA PRZYSZŁOŚĆ SPOŁECZNĄ

Warto też na koniec zwrócić uwagę na różnice w kwestii respekto- lub ekspresję płciową. Klientami są osoby nieheteronormatywne,
wania praw kobiet oraz równouprawnienia w zależności od stanu, transpłciowe, niebinarne i binarne doświadczające przemocy
w którym mieszkają, oraz ich narodowości. Ochrona praw na po- ze względu na płeć. Klinika ta prowadzi też linię telefoniczną,
ziomie federalnym daje bowiem gwarancje jednolitej regulacji na którą można zadzwonić lub zostawić wiadomość, która pozo-
44
na całym terytorium USA, co jaskrawo pokazuje sprawa dostępu stanie prywatna . Jak widać, pomimo takich samych nazw, ob-
do aborcji. Szereg obszarów ochrony (w tym obecnie także prawo szar zainteresowań tych dwóch klinik różni się. Kolejne dwie po-
do przerywania ciąży) pozostaje w ramach uprawnień regulacyj- radnie, działające w stanie Nowy Jork, wyróżniają się, ponieważ
nych poszczególnych stanów, a tu zakres i poziom ochrony praw oprócz działalności związanej typowo z praktycznym aspektem
kobiet jest odzwierciedleniem układu politycznego w legislaturach edukacji prawniczej prowadzą dodatkowe projekty. Gender Justice
i sądach stanowych . W kontekście prowadzonych rozważań należy Clinic na Cornell University za swój cel stawia zwalczanie przemocy
40
wskazać, że w większości przypadków dochodzenia zadośćuczynie- i dyskryminacji ze względu na płeć. Jej działania przybierają nie
nia lub walki o swoje prawa kobiety zmuszone są do skorzystania tylko lokalny zakres, ale także i globalny . Na stronie interneto-
45
z porady prawnika. W 2022 r. średnia opłata za godzinę pracy wej możemy zapoznać się z projektami i prowadzonymi w ramach
prawnika wynosiła 313 $ . Jest to koszt, który nie każdy może po- tej organizacji sprawami. Jedna z nich, z zakresu napastowania
41
nieść, dlatego właśnie tak istotną funkcję w pomocy prawnej pełnią seksualnego 27 byłych wojskowych podczas służby w armii, była
programy wsparcia nieodpłatnej pomocy prawnej, w tym w dużej pierwszą, która zakończyła się skargą do Międzyamerykańskiej Ko-
mierze – kliniki prawa ulokowane na uniwersytetach we wszyst- misji Praw Człowieka. Stany Zjednoczone zostały pozwane przez
kich stanach USA. klinikę, ponieważ żołnierzom nie zapewniono dostępu do sądo-
wych środków odwoławczych, a po zgłoszonym incydencie spo-
Gender justice clinics w Stanach Zjednoczonych tkali się z odwetem ze strony dowództwa. Dodatkowo klinika wy-
Ze względu na szerokie rozpowszechnienie klinicznego modelu na- stąpiła przed organami ONZ zajmującymi się tematyką związaną
uczania w Stanach Zjednoczonych wykształciło się kilka jego wer- z prawami człowieka i przemocą seksualną w wojsku, aby zwrócić
sji. Jedną z nich jest tworzenie klinik wyspecjalizowanych w zakre- uwagę na niedostateczne środki zapobiegania takim zachowaniom.
sie jednej dziedziny prawa . Zadaniem poradni prawnych w USA Studenci mogli zapoznać się dzięki temu z procedurą działania
42
od początku była pomoc najuboższym członkom społeczności, ze strony ONZ oraz wziąć udział w przesłuchaniu reprezentantów
z tego też powodu kliniki dostosowywały swoją działalność do pro- Stanów Zjednoczonych przez organy ONZ. Klinika angażuje się
blemów pojawiających się na obszarze swojego działania. Przykła- w sprawy związane z bezpieczeństwem i ochroną osób pracujących
dem mogą być gender justice clinics, które skupiają się na sprawach, w branży seksualnej. Współpracuje z organizacjami działającymi
w których dana osoba jest dyskryminowana ze względu na płeć, na rzecz pracowników seksualnych oraz podjęła się interpretacji
narodowość, rasę, status ekonomiczny czy niepełnosprawność. prawnej ustawy (FOSTA), która w ocenie kliniki sprawiała, że praca
Ze względu na zakres swoich zainteresowań kliniki często łączone w handlu usługami seksualnymi stała się bardziej niebezpieczna.
są z prawami człowieka oraz prawami kobiet. Warto zatem, w kon- Kolejną misją jest zwalczanie dyskryminacji w miejscu pracy oraz
tekście problemów z ochroną praw kobiet wskazanych powyżej, zajęcie się sprawami związanymi z ochroną prawną kobiet w ciąży.
przyjrzeć się wybranym amerykańskim poradniom prawnym po- Ważnym osiągnięciem było też opracowanie planu działań, które
wołanym z myślą o zwalczaniu dyskryminacji. mogą podjąć pracodawcy, aby wspierać pracowników doświadcza-
Poszukiwania odpowiednich poradni prawnych odbyły się przez jących przemocy domowej. Studenci kliniki prowadzili wiele inicja-
wyszukiwanie hasłowe „gender justice legal clinic in the USA” w Inter- tyw dot. uświadomienia społeczeństwa nt. problemu przemocy do-
necie. Każda klinika funkcjonująca pod nazwą „gender justice clinic” mowej oraz rozpowszechnienia polityki mającej na celu wdrożenie
zazwyczaj skupia się na jeszcze większym zawężeniu swojej specja- prawa do wolności od przemocy domowej. Następnym działaniem
lizacji, dlatego też istnieją kliniki zajmujące się tematyką LGBTQ+, o charakterze międzynarodowym było wsparcie organizacji kobiet
prawami człowieka, prawem migracyjnym, czy nawet wspierające z Mjanmy w przygotowaniu raportu dla ONZ dot. praw reproduk-
specyficzną mniejszość – np. afgańską. cyjnych kobiet oraz ich uczestnictwa w życiu politycznym i spo-
Szczegółowej analizie poddałam cztery poradnie prawne z trzech łecznym, a także podjęcie starania o umożliwienie dostępu do an-
stanów, tj.: Waszyngton, Floryda, Nowy Jork. Gender Justice Cli- tykoncepcji w Indiach. Jedną z codziennych aktywności kliniki jest
nic na University of Washington zajmuje się sprawami dot. prawa wspieranie osób dotkniętych nierównością w ubieganiu się o azyl .
46
rodzinnego, imigracji, świadczeniami publicznymi, przemocą do- Drugą z aktywnie działających nowojorskich gender justice clinics
mową, mieszkalnictwem, testamentami (dyrektywy zaliczkowe) jest ta stworzona przy The City University of New York. Zajmuje się
oraz innymi sprawami sądowymi, administracyjnymi i transakcyj- ona nierównościami płci, prawami człowieka, konfliktami zbroj-
nymi – w tym sprawami, których nie można jednoznacznie skla- nymi, przemocą seksualną, prawami mniejszości seksualnych,
syfikować – z naciskiem na to, w jaki sposób płeć, rasa, narodo- zapobieganiem handlu ludźmi, prawami socjalnymi i reproduk-
wość, niepełnosprawność i status ekonomiczny klientów wpływają cyjnymi oraz ochroną prawną dzieci. Klinika zapewnia praktykę
na ich doświadczenia w systemie prawnym i w relacjach prawnik związaną nie tylko z reprezentowaniem klienta przed organami
– klient . Klinika działająca przy University of Florida określa jako w USA, ale również możliwość udziału w projektach międzynaro-
43
obszar specjalizacji sprawy związane z dyskryminacją lub prze- dowych, które zapewniają praktyki poza granicami Stanów Zjed-
mocą ze względu na płeć, orientację seksualną, tożsamość płciową noczonych. Wśród projektów można wyróżnić: zaangażowanie
w sprawy związane z handlem ludźmi, przede wszystkim ochrona
40 Analiza regulacji ochrony praw kobiet w poszczególnych stanach jest aktualizowa-
na na stronie internetowej Narodowego Centrum Praw Kobiet. Zob. State by State
– National Women’s Law Center, źródło: nwlc.org, [dostęp: 7.4.2023 r.]. 44 Zob. Gender Justice Clinic – Levin College of Law Levin College of Law, źródło:
41 Zob. How Much Do Lawyers Cost? 2024 Guide – Forbes Advisor [dostęp: ufl.edu [dostęp: 1.7.2023 r.].
7.4.2024 r.]. 45 Zob. źródło: lawschool.cornell.edu/academics/experiential-learning/clinical-pro-
42 F.S. Bloch, M.A. Noone, w: F.S. Bloch (red.), The Global Clinical, s. 159. gram/gender-justice-clinic/ [dostęp: 15.9.2024 r.].
43 Zob. Gender Justice Clinic – American University Washington College of Law. 46 Zob. Gender Justice Clinic – Cornell Law School.

edukacjaprawnicza.pl KLINIKA Nr 39–40 (44–45)/2025 23