Page 23 - Klinika nr 39–40 (44–45)/2025

WPŁYW KLINIK NA PRZYSZŁOŚĆ SPOŁECZNĄ

69
inceli jest miejsce dla autonomii kobiet? I czy w świetle zmian studentom polecać nie tylko komentarze prawa karnego, ale i lite-
przyjętych w KK od lutego 2025 r., gdy dodano przesłankę braku raturę – także piękną 75
zgody – tytuł Rozdziału XXV – Przestępstwa przeciwko wolności To tylko garść, wskazanie punktów zaczepienia przy omawianiu
seksualnej i obyczajowości oddają treść art. 197 KK? Czy rozdział zagadnienia zgwałcenia, zdecydowanie bez aspiracji do wyczerpa-
powinien zachować ten tytuł, czy jednak wymaga zmiany na prze- nia tematu.
stępstwa przeciwko autonomii seksualnej? I czy w jednym przepi- Wykład, moot court przy konkretnej sprawie, debata, odgrywanie sce-
sie art. 197 KK w obowiązującej redakcji skuteczne jest połącze- nek, zajmowanie pozycji, burza mózgów – to też tylko przykładowe
nie dwóch koncepcji – wolności seksualnej (obecność przemocy, metody do wykorzystania, by nie tylko przekazać wiedzę, ale i dać
groźby karalnej i podstępu) i autonomii seksualnej (obecność „in- szasnę na jej pogłębienie i zrozumienie omawianych zagadnień. Nie
nego sposoby mimo braku jej zgody”)? ma wątpliwości, że metodologia klinik prawa pozwala na właściwe
Warto też dać miejsce wiedzy, której dostarcza biologia. Wskazuje zbadanie i przyswojenie tematyki przestępstw seksualnych. Zgwał-
na różnice zachowań typowe dla kobiet i mężczyzn i jednocześnie cenie było tu zaledwie – choć istotnym – przykładem. Powodzenia.
podkreśla, że rozumienie nie jest jednoznaczne z usprawiedliwie-
niem. „Ewolucyjnie ukształtowane adaptacje płciowe nie oznaczają Streszczenie:
70
biologicznej nieuchronności pewnych zachowań” . Tekst dotyczy refleksji nad treścią i metodą przekazywania stu-
Dobrze, ucząc o zgwałceniu, poświęcić czas i na jego skutki, po to, diującym na wydziale prawa wiedzy nt. przestępstw seksualnych.
by zrozumieć znaczenie stresu pourazowego (PTSD). Także po to, Zgwałcenie jest jednym z nich i jednym z najpoważniejszych. Po-
by rozumieć, że bez względu na poziom traumy gwałt nie definiuje rusza zagadnienie skutecznego przekazywania wiedzy na temat
osoby zgwałconej. Postawa Giselle Pelicot jest w tym względzie prze- zgwałcenia tak, by skłonić studentów do pogłębionej refleksji nad
łomowa . Zmienia rzeczywistość. Być może to właśnie jej postawa historycznymi zmianami wyobrażenia o istocie zgwałcenia. Jakie
71
pozwala wielu zrozumieć, że gwałt ma miejsce zawsze tam, gdzie i czyje dobro było historycznie chronione pod tym pojęciem. Jak
nieobecna jest świadoma zgoda. Wprowadzana w stan nieświado- i dlaczego następowały zmiany w ujmowaniu ustawowych znamion
mości, wielokrotnie, przez lata gwałcona za zgodą swojego męża przestępstwa zgwałcenia. W jaki sposób współcześnie kształtuje
przez obcych mężczyzn sprzeciwiła się wnioskowi, by sprawa prze- się zrozumienie różnicy między wolnością seksualną i autonomią
ciwko jej oprawcom toczyła się za zamkniętymi drzwiami. Rzuciła seksualną. Do jakiego stopnia ustawodawstwo polskie odpowiada
w twarz ustawodawcom, sprawcom, wymiarowi sprawiedliwości wymogom konwencji stambulskiej ujmującej zgwałcenie jako rela-
wyzwanie i nakaz zmiany narracji. To nie pokrzywdzona ma się cje seksualne bez zgody osoby. W jakim stopniu przyjęte rozwią-
wstydzić i inaczej niż ciszą mają się realizować jej potrzeby . Po- zania są w stanie przeciwdziałać zgwałceniu i kształtować relacje
72
dobne znaczenie, choć mniejszy oddźwięk publiczny, miał wyr. seksualne szanujące autonomię i wolność jednostki.
ETPCz z 4.12.2003 r. M.C. v. Bułgarii (Application No. 39272/98).
Wówczas po raz pierwszy ETPCz odwołał się do autonomii seksu- Słowa kluczowe: Zgwałcenie. Autonomia. Wolność. Wolność sek-
alnej. Nie pytał, co wskazywało na brak zgody. Spytał – co wska- sualna. Autonomia seksualna.
zywało na zgodę. Tym samym dodatkowo wprowadził uznanie,
że atak i ucieczka to tylko 2 z 4 sposobów obrony przed napaścią – How to teach about sexual crimes based on
poddanie się i zamrożenie są równie naturalne. Zamrożenie i pod- the concept of “rape”
danie są natomiast najczęstsze, gdy napaść następuje ze strony
osoby znanej . Nie mniej ważne jest zrozumienie dewastujących Summary:
73
skutków, jakie niesie przemoc seksualna dla nich samych, ale i dla The text is a reflection on the content and method of teaching law stu-
bliskich ofiar i szerzej dla relacji społecznych . W tym celu warto dents about sexual crimes. Rape is one of them and one of the most
74
serious. It addresses the issue of how to effectively teach students about
rape in order to encourage them to reflect in depth on historical changes
in the understanding of the nature of rape. What and whose intere-
sts have been historically protected by this concept? How and why have
69 J. Dymek, Nie uprawiają seksu, nie znajdują partnerek i wybierają prawicę. Kim
są polscy incele?, „Newsweek” 21 czerwca 2022 https://www.newsweek.pl/pol- changes occurred in the legal definition of rape? What is the difference
ska/spoleczenstwo/kim-sa-polscy-incele-dlaczego-mezczyzna-na-bezkobieciu- between sexual freedom and sexual autonomy? To what extent does Po-
wybiera-prawice/h6d37ds [dostęp 12.06.2025], C. Boryszewski, „Toksyczna mę- lish legislation meet the requirements of the Istanbul Convention, which
skość” nie zawsze jest toksyczna. Pedagogika wstydu nie pomoże incelom, „Plus
Minus” 24 maja 2024, https://klubjagiellonski.pl/2024/05/24/toksyczna-mesko- defines rape as sexual intercourse without consent? To what extent are
sc-nie-zawsze-jest-toksyczna-pedagogika-wstydu-nie-pomoze-incelom/ [dostęp the adopted solutions capable of preventing rape and shaping sexual re-
12.06.2025]
70 D. Buss, Kiedy mężczyźni źle się zachowują, s. 267. lations that respect the autonomy and freedom of the individual?
71 M. Garcia, Żyć z mężczyznami. Refleksje wokół sprawy Gisele Pelicot, K. Belaid
(tłum.), Gdańsk 2025. Keywords: Rape. Autonomy. Freedom. Sexual freedom. Sexual autonomy.
72 D. Wantuch, Mąż i 50 innych oskarżonych. Zapadł wyrok w sprawie gwałtów
na Gisele Pelicot, Wysokieobcasy.pl 19.12.2024 r., źródło: wysokieobcasy.pl/wyso-
kie-obcasy/7,163229,31557824,maz-i-50-innych-oskarzonych-zapadl-wyrok-w-
-sprawie-gwaltow.html [dostęp: 30.1.2025 r.]. 75 Ch. Angot, Kazirodztwo, E. Wieleżyńska (tłum.), Warszawa 2005, R.M. Douglas,
73 D. Buss, Kiedy mężczyźni źle się zachowują, s. 138–144. Zgwałcony, K. Puławski (tłum.), Poznań 2018, E. Louis, Historia przemocy, J. Po-
74 C. Darian, I już nigdy nie nazwę Cię tatą, O. Hedemann (tłum.), Warszawa 2025. lachowaska (tłum.), Warszawa 2018.

www.ksiegarnia.beck.pl

edukacjaprawnicza.pl KLINIKA Nr 39–40 (44–45)/2025 19