Page 35 - Klinika nr 39–40 (44–45)/2025

WPŁYW KLINIK NA PRZYSZŁOŚĆ SPOŁECZNĄ

Przerwanie ciąży w prawie

polskim na podstawie

Mgr Mateusz Bieżuński* przesłanki zagrożenia

zdrowia psychicznego

– wnioski dla nauczania

klinicznego

Wprowadzenie Uważam, że doświadczenie nabyte w czasie pracy w sekcji antydy-
Kliniki prawa pozwalają studentom na zastosowanie zdobytej skryminacyjnej wpłynęło w znacznej mierze na moje umiejętności
podczas studiów prawniczych wiedzy w praktyce, ze wsparciem współpracy z klientkami kontaktującymi się z Fundacją na Rzecz
1
doświadczonych praktyków prawa , w celu świadczenia nieod- Kobiet i Planowania Rodziny FEDERA, z którą jestem związany za-
płatnej pomocy prawnej osobom niezamożnym . Pozwalają także wodowo. Beneficjentki fundacji to często osoby z doświadczeniem
2
na kształtowanie ich w kierunku bardziej etycznych, wrażliwych przemocy instytucjonalnej, której doznały w trakcie korzystania
3
oraz kompetentnych prawników . ze swoich praw seksualnych i reprodukcyjnych.
Przyjęty na Wydziale Prawa Uniwersytetu Warszawskiego model Jednym z problemów, z jakim obecnie spotykają się kobiety kon-
działania kliniki polega na podzieleniu studentów na mniejsze, taktujące się z FEDERĄ, a także z innymi organizacjami pozarzą-
zazwyczaj dwuosobowe, zespoły, które następnie mają za zadanie dowymi i klinikami prawa, jest dostęp do ustawowych zabiegów
przeprowadzenie pogłębionego wywiadu z osobą zgłaszającą się przerwania ciąży. Problem ten stał się szczególnie istotny po pu-
do kliniki. Po przeprowadzeniu rozmowy studenci samodzielnie blikacji w Dz.U. orz. TK z 22.10.2020 r., K 1/20 , co doprowadziło
5
opracowują opinię prawną, konsultując ją z koordynatorem sekcji do faktycznego usunięcia możliwości przerwania ciąży, w któ-
kontrolującym opinię merytorycznie i warsztatowo. Tak przygo- rej wykryto trwałe i nieodwracalne wady płodu. Spowodowało
towaną opinię, niekiedy z dokumentami towarzyszącymi (np. pi- to podjęcie przez społeczeństwo obywatelskie opracowania ścieżki,
smem procesowym), przekazuje się osobie zgłaszającej się – klien- która pozwalałaby nadal osobom w ciąży na uzyskanie ustawo-
4
towi kliniki . wej aborcji. Ścieżką tą wydaje się wykorzystanie tzw. przesłanki
Model ten pozwala – z jednej strony – na pracę nad warsztatem psychiatrycznej.
prawniczym, na prawdziwych, często skomplikowanych sprawach, Wobec powyższego, niniejszy artykuł ma na celu przybliżenie klu-
z drugiej zaś, umożliwia rozwinięcie potrzebnych prawnikowi czowych standardów z zakresu zdrowia reprodukcyjnego, umiej-
umiejętności interpersonalnych, dzięki którym możliwe jest em- scowienia w ich kontekście litygacji prowadzonej w celu uzna-
patyczne i profesjonalne podejście do klienta, nierzadko będącego nia przesłanki zagrożenia zdrowia psychicznego jako podstawy
osobą doświadczoną jakąś formą niesprawiedliwości lub dyskrymi- do ustawowej aborcji, oraz stara się odpowiedzieć na pytanie, czy
nacji ze względu na cechę szczególną. zagrożenie zdrowia psychicznego może stanowić swoistą alterna-
W czasie studiów prawniczych byłem członkiem sekcji przeciwdzia- tywę dla faktycznie wyeliminowanej przesłanki embriopatologicz-
łania dyskryminacji i przemocy ze względu na płeć (dalej: sekcja nej. Postawione pytanie ma znaczenie w kontekście funkcjonowa-
antydyskryminacyjna), która zajmuje się przede wszystkim świad- nia klinik prawa, ponieważ określa zakres obowiązującego stanu
czeniem pomocy osobom z grup wrażliwych, które doświadczyły prawnego, a w konsekwencji katalog uprawnień przysługujących
przemocy i dyskryminacji, najczęściej ze względu na płeć, w tym zwracającym się do kliniki osobom. Rozważania zawarte w ni-
również w zakresie ochrony praw reprodukcyjnych. niejszym opracowaniu zostaną przeprowadzone metodą analizy
* Aplikant adwokacki, działacz na rzecz zdrowia reprodukcyjnego i praw człowieka, 5 Stoję na stanowisku, że tzw. orzeczenie TK z 22.10.2020 r., K 1/20 (Legalis) nie
ORCID: 0009-0003-7926-0111. jest wyr. TK w rozumieniu art. 190 Konst, tym samym nie wywołuje skutków
1 A. Uyumaz, K. Erdoğan, The Theory of Legal Clinic in Education of Law, Procedia prawnych, z uwagi na nieprawidłową kompozycję osobową TK związaną z zasia-
– Social and Behavioral Sciences 2015, Nr 174, s. 2117. daniem w nim tzw. sędziów dublerów. Zob. wyr. ETPCz: w sprawie Xero Floor
2 B. Namysłowska-Gabrysiak, Metodologia nauczania klinicznego na przykładzie w Polsce sp. z o.o. przeciwko Polsce (skarga Nr 4907/18), M.L. przeciwko Polsce (skar-
sekcji prawa karnego, SI 2010, Nr 51, s. 318. ga Nr 40119/21), post. SN(7) z 13.12.2023 r. (I KZP 5/23, Legalis), uchw. Sejmu
3 P. Joy, The Law School Clinic as a Model Ethical Law Office, Wm. Mitchell L. Rev. RP z 6.3.2024 r. w sprawie usunięcia skutków kryzysu konstytucyjnego lat 2015–
2003, Nr 30, s. 37. 2023 w kontekście działalności TK. Wszystkie skutki faktyczne tego dokumen-
4 Więcej nt. funkcjonowania Kliniki Prawa UW, w: J. Berg-Bajraszewska, Teaching tu mają charakter pozaprawny i są efektem wywołanego efektu mrożącego.
gender discrimination issues at Warsaw University Legal Clinic in the context of W związku z tym, odnoszę się w niniejszym artykule do tego dokumentu jako
rape crime cases, Klinika 2022, Nr 33–34 (38–39), s. 3. do „orz. K 1/20”.

edukacjaprawnicza.pl KLINIKA Nr 39–40 (44–45)/2025 31