Polski Aktualności Relacja z Konferencji: "Dostęp do informacji, poradnictwa obywatelskiego i prawnego oraz pomocy prawnej" Relacja z Konferencji: "Dostęp do informacji, poradnictwa obywatelskiego i prawnego oraz pomocy prawnej"
- Szczegóły
- środa, 6 października 2004
W odpowiedzi na inicjatywę Fundacji Uniwersyteckich Poradni Prawnych (FUPP), Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka (HFPC), Polskiego Stowarzyszenia Edukacji Prawnej (PSEP) oraz Związku Biur Porad Obywatelskich (ZBPO) Rzecznik Praw Obywatelskich zorganizował 6 października w Warszawie konferencje na temat: Dostępu do informacji, poradnictwa obywatelskiego i prawnego oraz pomocy prawnej. Podczas seminarium przedstawiciele Ministerstwa Sprawiedliwości poinformowali zebranych, że pracują nad projektem ustawy o prawie ubogich, która w swoich założeniach ma za zadanie rozwiązać problem dostępu osób nie zamożnych do pomocy prawnej i do sądu.
Wymienione powyżej organizacje przygotowały propozycje systemowych rozwiązań, które usprawniłyby dostęp obywateli do informacji prawnej, poradnictwa obywatelskiego i prawnego, i przedstawiły je zebranym, w tym przedstawicielom Ministerstwa Sprawiedliwości: Ministrowi Andrzejowi Kalwasowi, Podsekretarzowi Stanu Tadeuszowi Wołkowi i Dyrektor Departamentu Legislacyjno-Prawnego Beacie Mik. Przedstawiciele Ministerstwa Sprawiedliwości poinformowali zebranych, że pracują nad projektem ustawy o prawie ubogich, która w swoich założeniach ma za zadanie rozwiązać problem dostępu osób nie zamożnych do pomocy prawnej i do sądu.
Minister Kalwas zadeklarował, że jednym z najważniejszych zadań w czasie jego urzędowania będzie stworzenie takich warunków instytucjonalnych, w których najuboższa część społeczeństwa będzie miała dostęp do bezpłatnej pomocy prawnej. Kwestia ta była również postulatem organizatorów konferencji. Nie mniej istotna jest jednak sprawa obowiązku informowania obywateli o możliwości dostępu do informacji prawnej, poradnictwa prawnego i pomocy prawnej, a te kwestie zostały z projektu ustawy wyłączone. Ministerstwo uważa bowiem, że te zadania są świetnie realizowane przez organizacje pozarządowe i nie ma powodu, żeby w te działania ingerować. Tymczasem uczestnicy konferencji byli zgodni, że brak informacji o możliwości dostępu do poradnictwa i pomocy prawnej jest bardzo poważnym problemem i że włączenie się instytucji państwowych do jego rozwiązania byłoby wskazane. Bez tego teoretyczna możliwość dostępu potrzebujących do poradnictwa i pomocy prawnej nie przyniesie faktycznej poprawy w tym zakresie. Ministerstwo uczyniło krok na drodze do zacieśniania współpracy z organizacjami pozarządowymi obiecując zaproszenie ich przedstawicieli do prac przy projekcie ustawy o prawie ubogich.
Rzecznik Praw Obywatelskich Profesor Andrzej Zoll popiera dążenia do uregulowań ustawowych dostępu do pomocy prawnej, jak i do poradnictwa obywatelskiego i prawnego.
Organizacje pozarządowe (FUPP, HFPC, PSEP, ZBPO) proponują przede wszystkim podjęcie wspólnych prac przez przedstawicieli centralnej i lokalnej władzy państwowej, Rzecznika Praw Obywatelskich, korporacji prawniczych i organizacji pozarządowych oraz utworzenie grupy roboczej do opracowania założeń reformy systemu dostępu do informacji prawnej, poradnictwa obywatelskiego i prawnego oraz pomocy prawnej a także utworzenie zasad współpracy rożnych podmiotów, tak by ich działania uzupełniały się.
Konferencja spotkała się z dużym zainteresowaniem. Przedstawiciele środowisk prawniczych (Krajowa Rada Sądownictwa, Stowarzyszenie Notariuszy RP, Naczelna Rada Adwokacka, Krajowa Rada Radców Prawnych) podkreślali rolę efektywnego systemu informacji prawnej, poradnictwa i pomocy prawnej między innymi dla usprawnienia funkcjonowania systemu sądownictwa (dzięki ograniczeniu ilości spraw rozpatrywanych przez sądy) i deklarowali chęć merytorycznego włączenia się w działania organizacji pozarządowych.
Opracowanie: Agnieszka Paczyńska
Proponowane rozwiązania w zakresie dostępu do informacji, poradnictwa obywatelskiego i prawnego oraz pomocy prawnej.
W rozumieniu niniejszego stanowiska poradnictwo obywatelskie oznacza pomoc obywatelom poprzez poszerzanie ich wiedzy o przysługujących im prawach, procedurach ich dochodzenia i konsekwencjach podejmowanych działań. Poradnictwo prawne oznacza udzielanie "pomocy pozasądowej". Pomoc prawna oznacza udzielanie pomocy w sprawach przed sądem.
Zważywszy na
- obowiązek państwa informowania obywateli o przysługujących im uprawnieniach oraz procedurach ich dochodzenia;
- obowiązek państwa zapewnienia osobom ubogim dostępu do poradnictwa prawnego i pomocy prawnej;
- społeczną potrzebę stworzenia systemowych rozwiązań dostępu do informacji, do poradnictwa i pomocy prawnej;
wziąwszy pod uwagę:
- istnienie bogatych doświadczeń różnych instytucji publicznych i organizacji pozarządowych;
- brak koordynacji działań wielu podmiotów, a często powielanie działań podobnych;
- brak systemowego podejścia do problematyki informacji, poradnictwa i pomocy prawnej
Fundacja Uniwersyteckich Poradni Prawnych,
Helsińska Fundacja Praw Człowieka,
Polskie Stowarzyszenie Edukacji Prawnej oraz
Związek Biur Porad Obywatelskich
proponują:
- podjęcie wspólnych prac przez przedstawicieli centralnej i lokalnej władzy państwowej, Rzecznika Praw Obywatelskich, korporacje prawnicze, organizacje pozarządowe i inne zainteresowane podmioty;
- stworzenie grupy roboczej do opracowania założeń reformy systemu dostępu do informacji prawnej, poradnictwa obywatelskiego i prawnego oraz pomocy prawnej;
- opracowanie zasad współpracy różnych podmiotów tak, by ich działania uzupełniały się.
I. Postulaty co do systemu informacji prawnej:
a) Organy państwa
- Przyjęcie odpowiedzialności za opracowywanie podstawowych materiałów informacyjnych dla obywateli (napisanych zrozumiałym, przejrzystym językiem), ułatwiających obywatelom korzystanie z przysługujących im praw i wyjaśniających obowiązujące procedury (poradniki, ulotki, plakaty, wzory pism/wniosków itp.).
- Centralne koordynowanie działalności informacyjnej państwa tak, by nie dublować powstających materiałów - powinny to być jednolite informacje dla całej Polski. Zalecane byłoby powołanie odpowiedniej "komórki ds. informacji prawnej" (na przykład w Ministerstwie Sprawiedliwości), która koordynowałaby powstawanie materiałów, ich aktualizację, druk oraz dystrybucję.
- Korzystanie przez organy administracji państwowej przy wypełnianiu ww. zadań z istniejącego już bogatego dorobku m.in. Rzecznika Praw Obywatelskich, różnych instytucji publicznych i wielu organizacji pozarządowych; współpraca z organizacjami pozarządowymi zajmującymi się informacją prawną, a także rozważenie zlecania wykonania ww. zadań doświadczonym organizacjom.
- Stworzenie "banku informacji" - umieszczenie wszystkich materiałów informacyjnych, opracowywanych i zbieranych przez wspomnianą "komórkę ds. informacji prawnej", na stronie internetowej (w wersji do samodzielnego wydrukowania). Strona powinna odsyłać także do innych stron internetowych zawierających materiały informacyjne, np. Biura RPO, wybranych organizacji pozarządowych. Odsyłacze (linki) do "banku informacji" powinny znajdować się również na stronach wszystkich urzędów i instytucji państwowych. Należałoby także zapewnić odpowiednią kampanię informacyjną o istnieniu takiej strony.
- Wyodrębnienie środków w budżecie państwa (np. Ministerstwa Sprawiedliwości) na działalność "komórki ds. informacji prawnej"; na powstawanie materiałów i szkolenie osób zajmujących się opracowywaniem materiałów i udzielaniem informacji.
b) Korporacje prawnicze
- Opracowanie przez korporacje prawnicze (adwokatów, radców prawnych, notariuszy) koncepcji polityki informacyjnej korporacji.
- Opracowywanie przez korporacje prawnicze materiałów informacyjnych dla obywateli, m.in. o usługach i ich dostępności, przykładowych cenach, standardach pracy prawnika, etyce zawodowej, odpowiedzialności dyscyplinarnej, obowiązkowym ubezpieczeniu od odpowiedzialności cywilnej itp.
- Współpraca korporacji prawniczych z "komórką ds. informacji prawnej".
c) Organizacje pozarządowe
- Współpraca organizacji pozarządowych z "komórką ds. informacji prawnej".
- Kontynuowanie działalności informacyjnej, zwłaszcza wyspecjalizowanej i dla grup społecznie zmarginalizowanych.
- Współpraca z urzędami powiatowymi oraz gminnymi i ewentualne przejmowanie od nich w formie zadań zleconych (wzorem dotychczasowej praktyki w niektórych miejscach w kraju) prowadzenia zadań z zakresu informacji prawnej i obywatelskiej.
II. Postulaty co do systemu poradnictwa prawnego i obywatelskiego:
a) Organy państwa
Podjęcie prac nad stworzeniem systemu dostępu do informacji prawnej, poradnictwa prawnego i obywatelskiego.Umożliwienie dostępu do poradnictwa obywatelskiego i prawnego osobom ubogim docelowo w każdym powiecie (na przykład powołanie "centrów poradnictwa prawnego" dla ubogich na bazie istniejących obecnie Powiatowych Centrów Pomocy Rodzinie i Powiatowych Rzeczników Konsumentów bądź zlecanie tych zadań wyspecjalizowanym organizacjom).
b) Korporacje prawnicze
Wkomponowanie elementu kształcenia postaw prawników pro publico bono w system szkolenia aplikacyjnego, np. poprzez odbywanie części szkolenia przez aplikantów w "centrach poradnictwa prawnego", w Biurach Porad Obywatelskich, Uniwersyteckich Poradniach Prawnych i innych organizacjach pozarządowych udzielających porad obywatelskich i prawnych.
c) Wydziały prawa
Zaliczanie studentom wydziałów prawa jako praktyk pracy wolontariackiej w organizacjach zajmujących się poradnictwem prawnym i obywatelskim.
d) Organizacje pozarządowe
- Nawiązywanie współpracy z samorządami lokalnymi i podejmowanie na ich zlecenie zadań z zakresu poradnictwa prawnego i obywatelskiego.
- Dbałość o wysokie standardy poradnictwa prawnego i obywatelskiego .
e) Standardy minimum i materiały szkoleniowe
- Opracowanie "standardów minimalnych" udzielania informacji prawnej, poradnictwa obywatelskiego i prawnego - tak, by w całej Polsce informacja była uzyskiwana na tym samym poziomie (tematyka porad, ewentualne ograniczenia, ochrona danych osobowych, minimalne warunki, jakie spełniać musi biuro organizacji itp.).
- Dążenie do odpowiedniego przygotowania osób zajmujących się informacją prawną, poradnictwem obywatelskim i prawnym. Opracowywanie materiałów szkoleniowych i przeprowadzanie szkoleń - w zakresie treści porad, ale także pracy z klientem, komunikacji z klientem, języka udzielanej porady itp.
- Opracowywanie i aktualizacja materiałów metodologicznych oraz zestandaryzowanych materiałów informacyjnych dla doradców - by szybko i rzetelnie mogli udzielać porad.
III. Postulaty co do systemu pomocy prawnej
a) Organy państwa
- Rozważenie połączenia w jeden system, bądź ścisłego współdziałania, instytucji zajmujących się świadczeniem poradnictwa prawnego i pomocy prawnej. Wspomniane wyżej "centra poradnictwa prawnego" mogłyby zajmować się także administrowaniem pomocy prawnej z urzędu dla osób bez środków (sprawdzenie sytuacji majątkowej; wnioskowanie do sądu o przyznanie pomocy etc.).
- Opracowanie ustawy o pomocy prawnej, która zebrałaby w jednym akcie najważniejsze zagadnienia związane z dostępem do pomocy prawnej i była zgodna ze standardami wypracowanymi przez Europejski Trybunał Praw Człowieka w Strasburgu oraz rekomendacjami Rady Europy. Akt taki winien także uwzględniać specyfikę pracy uniwersyteckich poradni prawnych.
- Opracowanie przejrzystych kryteriów przyznawania pomocy prawnej, w tym kwestionariusza zamożności.
- Rozważenie możliwości utworzenia niezależnej instytucji zajmującej się problematyką dostępu do pomocy prawnej i administrowaniem systemem - Rady ds. Pomocy Prawnej.
- Stworzenie odrębnego funduszu na opłacaną przez państwo pomoc prawną.
- Rozważenie wprowadzenia alternatywnych dla systemu pomocy prawnej z urzędu rozwiązań - np. biur i korpusu obrońców publicznych, kontraktowania usług prawniczych.
b) Korporacje prawnicze
- Wkomponowanie elementu kształcenia postaw prawników pro publico bono w system szkolenia aplikacyjnego poprzez angażowanie aplikantów w bezpłatne reprezentowanie klientów.
- Aktywny udział w pracach nad reformą systemu dostępu do pomocy prawnej.
c) Organizacje pozarządowe
- Ustalenie zasad współpracy z korporacjami prawniczymi dotyczących, między innymi, współpracy organizacji pozarządowych z aplikantami.
- Aktywne włączanie się organizacji pozarządowych w prace nad ustawą o pomocy prawnej - poprzez, między innymi, dzielenie się swoimi doświadczeniami w zakresie udzielania informacji prawnej oraz poradnictwa prawnego i obywatelskiego.
Program konferencji "Dostęp do informacji, poradnictwa obywatelskiego i prawnego oraz pomocy prawnej".
6 października 2004, Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich.
Sesja I 10.30 - 12.00
Dostęp do informacji, poradnictwa i pomocy prawnej - dotychczasowe doświadczenia
- Prof. Andrzej Zoll, Rzecznik Praw Obywatelskich - otwarcie konferencji. Przedstawienie doświadczeń Biura Rzecznika w zakresie dostępu do informacji prawnej, poradnictwa obywatelskiego i prawnego oraz pomocy prawnej.
- Łukasz Bojarski, Helsińska Fundacja Praw Człowieka - przedstawienie "mapy" pozasądowej pomocy prawnej świadczonej w Polsce. Rola organizacji pozarządowych.
- Filip Czernicki (Fundacja Uniwersyteckich Poradni Prawnych), Hanna Gorska (Związek Biur Porad Obywatelskich), Witold Klaus (Polskie Stowarzyszenie Edukacji Prawnej) - prezentacja działań organizacji pozarządowych w ramach prowadzonego poradnictwa obywatelskiego i prawnego oraz zapewniania obywatelom rzetelnej informacji prawnej.
- Grzegorz Wiaderek, Program Edukacji Prawnej, Fundacja im. Stefana Batorego - działalność polskich organizacji poradniczych - doświadczenia grantodawcy.
Przerwa 12.00 - 12.30
Sesja II 12.30 - 14.00
Dostęp do informacji, poradnictwa i pomocy prawnej - proponowane rozwiązania
- Łukasz Bojarski - prezentacja rozwiązań proponowanych przez Fundację Uniwersyteckich Poradni Prawnych, Helsińską Fundację Praw Człowieka, Polskie Stowarzyszenie Edukacji Prawnej oraz Związek Biur Porad Obywatelskich.
- Andrzej Kalwas - Minister Sprawiedliwości - przedstawienie stanowiska Ministra Sprawiedliwości oraz prezentacja stanu prac nad projektem ustawy o pomocy prawnej prowadzonych w Ministerstwie Sprawiedliwości.
- Dyskusja.
Komentarz do programu konferencji:
Konferencja ma służyć omówieniu "mapy" pozasądowej pomocy prawnej w Polsce oraz doświadczeń organizacji pozarządowych w zakresie świadczonej pomocy i informacji prawnej.
Organizacje pozarządowe zaprezentują własną propozycję rozwiązań, mających na celu poprawę dostępu do informacji, poradnictwa obywatelskiego i prawnego oraz pomocy prawnej.
Celem organizatorów jest doprowadzenie do przyspieszenia prac Ministerstwa Sprawiedliwości nad projektem ustawy o dostępie do pomocy prawnej. Mamy nadzieję, że konferencja przyczyni się także do powołania w Ministerstwie zespołu roboczego, w skład którego wejdą przedstawiciele organizacji pozarządowych i samorządów prawniczych. Zespół byłby platformą wymiany informacji i doświadczeń różnych podmiotów. Jego dorobek mógłby zostać wykorzystany w pracach legislacyjnych nad rozwiązaniami systemowymi.
Menu
Poradnictwo Prawne i Obywatelskie
Wyszukaj
